اصول پرستاری و مراقبت ازکودکان مبتلا به فلج مغزی : فلج مغزی یا بیماری Cerebal palsy به مجموعه اختلالاتی اطلاق میشود که حرکت عضلات وهماهنگی بین ماهیچه ها را تحت الشعاع قرار می دهد. شایع ترین علت ناتوانی حرکتی در بین کودکان، بیماری فلج مغزی میباشد، به طوری که طبق آخرین بررسی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها درآمریکا ، شیوع این بیماری درسراسر دنیا بدین الگو میباشد که از میان هر هزارکودک متولد شده در دنیا، بین ۵/۱تا۴ کودک به فلج مغزی مبتلا هستند.

فلج مغزی با حروف اختصاصی CP نمایش داده میشود، این ۲ واژه متشکل از ۲ واژه انگلیسی، Cerebral به معنای “مغزی” و Palsy به معنی “ضعف یا مشکل در حرکت دادن بدن” میباشد. در بیماری فلج مغزی ، عملکرد های دارای ارتباط با مهارت های حرکتی و عضلات بدن همچون تنفس، کنترل مثانه و شکم تحت اثر واقع میشوند.

فلج مغزی در کودکان

این بیماری معمولا قبل از تولد درست کردن میشود و همانطور که اشاره شد، ۱ اختلال در Posture یا وضعیت بدنی میباشد که در آن، توان حرکتی وماهیچه ای کودک با مشکل مواجه میشود.

نشانه های فلج مغزی در افراد مختلف با هم متفاوت میباشد و همین تفاوت در بروز شدت نشانه های بالینی هم صدق میکند، برخی افراد نشانه های خفیفی از فلج مغزی را دارند وبرخی دیگر نشانه های شدید ومزمن بیماری را دارا هستند. برای برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی حتی راه رفتن ونشستن و دردرست گرفتن اشیا هم به مشکل تبدیل میشود.

با گذر وقت، احتمال آن می رود که از نشانه های بالینی کاسته شود، ولی درنظر داشته باشید که در عین حالا ، احتمال شدیدترشدن فلج مغزی هم وجوددارد.

علایم بالینی فلج مغزی:

در مورد تخفیف یا تشدید علایم بالینی، آسیب بستگی به قسمتی از مغز دارد که تحت تاثیر بیماری فلج مغزی قرار میگیرد، با این وجود علایم بالینی فلج مغزی عبارتند از:

تشنج: کودک مبتلا به فلج مغزی بسته به نوع و شدت بیماری روزانه، هفتگی یاماهانه با تشنج دست وپنجه نرم می کنند.
حرکات غیر عادی و رعشه در بدن
اسپاسم: رفلکس بیشتر از حد در ماهیچه های سفت شده
حرکات پرشی و چرخشی
ریجیدیتی: ماهیچه ها سفت شده ولی رفلکس هاطبیعی میباشد.(اصول پرستاری و مراقبت ازکودکان مبتلا به فلج مغزی)
متعادل نبودن ماهیچه های بدن: سست و شل ماهیچه ها یا سفتی شدن بیشتر از حد در عضلات
آتاکسی: هماهنگ نبودن ماهیچه ها

استفاده بیشتر از حد از ۱ سمت بدن: گاهی عضلات ۱ سمت بدن دچار سفتی یا شلی بیشتر از حد عضلات شده که کودک تمایل به استفاده از سمت مقابل بدن دارد، مثلا کودک یار دارد که اشیا را با دست ۱ طرف همیشه گیرد.
راه رفتن بصورت خمیده
حرکت نمودن کودک بصورت نامتقارن یا اصطلاحا راه رفتن بصورت قیچی یا ضربدری
مشکلات در فراگیری مهارت های سخن گفتن وجود دارد.
مشکلات در بلع غذا و بزاق دهان

 

نشانه های رایج فلج مغزی در کودکان

اگر بخواهیم از بین پایان این نشانه ها به نشانه های رایج در کودکان اشاره کنیم، این نشانه هاعبارتند از:

تاخیر در رسیدن به مهارت های حرکتی مثل نادرست زدن، به تنهایی نشستن، چهاردست وپا حرکت نمودن و به طور کلی حرکات که نوزادان به مرور توانایی انجام آن را پیدا می کنند.
تاخیر در پیدا نمودن مهارت صحبت نمودن یا به دشواری صحبت نمودن
بیش کودکان درگیر با فلج مغزی متولد میشوند، ولی امکان دارد ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا نخستین نشانه های عمده CP تظاهریابد و این اتفاق معمولا پیش از۳ تا چهار سالگی رخ میدهد.

بارداری و فرزند فلج مغزی
دلایل بروز فلج مغزی

دلایل بروز فلج مغزی به اختلالاتی منتهی میشود که موجب متوقف شدن رشد وتکامل قسمت های مختلف مغزی میگردد، علت هایی که منجربه فلج مغزی میشوند رامیتوان به ۳ دسته کلی تقسیم کرد:

علت های قبل از بارداری
علت های حین بارداری
علت های بعد از بارداری

علت هایی که به پیش از بارداری منتهی میشود، شامل موارد زیر است:

یک.مادری که سابقه تشنج و بیماری های تیروییدی داشته میباشد.

دو.مادری که سابقه سقط جنین داشته باشد.

سه.وجود سابقه خانوادگی ذهنی و فلج مغزی در هر ۲ خانواده پدری ومادری هم از جمله این علت هاست.
مهم تر از همه، فاکتورهای خطر در حین بارداری است که شامل موارد زیر است:

وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین
تشنج
مسمومیت دوران بارداری(اکلامپسی)
زایمان چند قلویی
پلی هیدروآمنیوس
رشد ناکافی جنین
ابتلای مادر به عفونت هایی همچون سرخک آلمانی(سرخجه)

ابزار حرکتی در فلج مغزی

عواملی که بعد از تولد موجب بروز فلج مغزی یا فلج مغزی خواهد شد، شامل:

یک.آسیفکسی یا اختناق نوزادان به معنای نرسیدن اکسیژن کافی به مغز جنین و هنگام وضع حمل

دو.مبتلا شدن نوزاد به یرقان یا زردی مزمن

سه.آسیب دیدگی سر بر اثر تصادف رانندگی، زمین یا رفتار خشونت آمیز با کودک

چهار.مسمومیت با سرب

پنج.مننژیت باکتریایی(التهاب و عفونت پرده مغزی به واسطه ورود باکتری به جریان خون)

شش.اختلال در خونرسانی به مغز

هفت.تکان دادن نوزاد(سندروم کودکان تکان خورده)

هشت.تصادف رانندگی

عواملی وجود دارد که موجب مستعد شدن کودکان در ابتلا به فلج مغزی میگردد که به شرح زیراست:

زایمان زودرس
تولد نوزادان با وزن کم
زایمان نوزادان دوقلو یا ۳ قلو
نمره آپگار پایین:نمره ای که در بدو تولد وبا ارزیابی سلامت جسمانی نوزادان رخ میدهد.
زایمان بریج: زایمان در حالتی که هنگام تولد، اول پاها و باسن نوزاد بیرون می آیند.
ناسازگاری Rh گروه خونی مادر با Rh گروه خونی جنین متفاوت باشد.
قرارگرفتن مادرباردار در معرض ترکیبات سمی همچون متیل جیوه.

تشخیص فلج مغزی:

متخصص نورولوژی(متخصص اعصاب و عصب شناسی) جهت تشخیص یا فلج مغزی ،سوابق بیماری تاریخچه سلامت راکاملا بررسی میکند، هم چنین معاینه دقیق که شامل معاینه اعصاب هم میشود، در دستور کار قرار می گیرد‌. روشهای پاراکلینیک برای تشخیص فلج مغزی عبارتنداز:

۱.نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی که به اختصار EEG نامیده می شود:

این وسیله جهت ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز استفاده می شود. البته همینجا اشاره کنیم که نوار مغزی هنگام مشاهده نشانه صرع که سبب تشنج می شود، استفاده می شود.

۲.تصویربرداری MRI:در MRI که از مغناطیس و امواج رادیویی قدرتمند استفاده میشود، تصاویری با جزییات بالا در اختیار دکتر قرار میگیرد. هر گونه حالت غیرعادی یا آسیب دیدگی در مغز، بابررسی تصاویر حاصل از MRI قابل رویت خواهد بود.

۳.تصویربرداری سی تی اسکن: تصاویر مقطعی و واقعی از مغز را در اختیار دکتر متخصص قرار میدهد و امکان مشاهده آسیب دیدگی مغز را به دکتر خواهد داد.

۴.سونوگرافی جمجمه ای: روش نسبتا سریع و مقرون به صرفه ای میباشد که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری باکیفیت و مورد نیاز از مغز را در اختیار دکتر متخصص قرار خواهد داد.

پیشگیری از فلج مغزی: (اصول پرستاری و مراقبت ازکودکان مبتلا به فلج مغزی)

جهت جلوگیری از بروز بیماری فلج مغزی، برترین راه ممکن، به حداقل یا به صفررساندن احتمال هر گونه آسیب به مغز جنین در دوران بارداری و بعد از تولد میباشد که ضروری میباشد مورد توجه مادر وخانواده باشد. واکسیناسیون موضوع مهم دیگری میباشد که میبایست قبل از بارداری گونه پذیرد و در صورتی که علیه سرخجه که نوعی بیماری ویروسی میباشد، واکسیناسیون انجام نداده اید، هرچه سریعتر اقدام کنید. در نهایت میبایست طی روندی منظم به دکتر متخصص اطفال مراجعه کنید تا اختلالاتی مثل تولد زودرس یا وزن کم و عفونت ها را به حداقل برسانید.

 

درمان فلج مغزی به همراه خدمات کمکی پرستاری:

هدف اصلی درمان فلج مغزی ، برطرف نمودن محدودیت های کودک به حداقل مقدار ممکن وجلوگیری از بروز اختلال ها وناراحتی های دیگر میباشد. علاوه بر این، بهره گیری از روشهای یاری درمانی، مانند گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی در کنار مراقبت های پرستاری زیاد موثراست.

مرکز مراقبتی سلامت ابتدا، متشکل از متخصصان وپرستاران مجرب، دلسوز و با اطلاعات وآگاهی بالا بوده که شما را در مراقبت از کودک عزیزتان کمک خواهد داد. مرکز مراقبتی سلامت ابتدا دربردارنده مواردی میباشد که در ادامه اشاره خواهد شد:

پرستار اعزامی از مرکز مراقبتی سلامت ابتدا ، کودک شما را در جلسات گفتاردرمانی، کاردرمانی وفیزیوتراپی همراهی خواهد کرد و به آرامی و قدم به قدم، کودک را در رسیدن به اهدافش کمک خواهد داد.
زمینه تفریحی درمانی را که نیاز اصلی کودک در سنین رشد میباشد، برای او درست کردن خواهد نمود ونیازهای روحی و جسمی او را همراه با آموزش مهارت های نو، پوشش خواهد داد.
مشاوران تغذیه ای مرکز خدمات پرستاری همراه شما ابتدا رژیم غذایی کودک مبتلا به فلج مغزی رابرنامه ریزی کرده و برنامه رژیم غذایی کودک را به دقت مورد ارزیابی قرار خواهد داد. ضروری میباشد که این رژیم غنی از کلسیم و ویتامین دی و فسفر باشد تا به بهبود وضعیت رشد استخوان کودک یاری بکند.

خبر خوش برای بیماران مبتلا به فلج مغزی این میباشد که مسئله سلول های بنیادین به شدت در حالا پیشرفت میباشد و اگرچه تحقیقات در ابتدای راه میباشد ولی به زودی منتظر خبرهای خوش در حیطه درمان فلج مغزی خواهیم بود.

مطالب مرتبط :