نکات مهم در حمام کردن نوزاد : شاید در اول حمام نمودن نوزاد به‌نظرتان کمی ترسناک و سخت باشد. حمام نمودن موجود کوچولوی صابونی و لیزی که مدام وول می‌خورد، به تمرین و اعتماد‌به‌نفس نیاز دارد. در این مقاله روش درستِ حمام نمودن نوزاد و موارد ضروری برای حفظ ایمنی و سلامت نوزاد را شرح می‌دهیم.

نکات مهم برای حمام کردن نوزاد و زمان مناسب آن

در هفته‌ی ابتدا یا پس از آن بهتر میباشد که نوزاد را با لیفی گرم و مرطوب حمام نمایید. اگر نوزاد ختنه شده میباشد، تا وقت بهبود آن هم صبر نمایید. در این مدت صورت و دست‌های او را به‌طور مرتب بشویید و پس از هر بار تعویض پوشک، اندام تناسلی او را به طور کامل تمیز نمایید. پس از خشک شدن و افتادن ریشه‌ی بند ناف و بهبود این ناحیه‌ی بدن نوزاد، می‌توانید هر چند روز یک بار او را در وان حمام بشویید.

البته بهتر میباشد که به‌جای وان حمام استاندارد، از وان نوزاد کوچک پلاستیکی که با آب گرم پرشده استفاده نمایید. از وانی استفاده نمایید که طراحی خمیده یا مهاری داخلی دارد که از لیز خوردن نوزاد جلوگیری می‌کند. هرگز از صندلی حمام نوزاد استفاده نکنید، چون اگر پایه‌های مکنده‌ی آن عمل نکند، صندلی می‌افتد و نوزاد ذیل آب گیر می‌افتد.

انتقال به وان بزرگ

هنگامی نوزاد می‌تواند بدون یاری شما بنشیند (معمولا بین ۷ تا ۹ ماهگی)، انتقال به وان بزرگ را انجام بدهید. وان را فقط به اندازه‌ای پر نمایید که پاهای کودک را بپوشاند و همیشه با یک دست او را نگه دارید تا از سُرخوردن او جلوگیری نمایید. قایقی پلاستیکی یا اسباب‌بازی بادی را در آب بیندازید تا با آن سرگرم شود.

بعضی از کودکان از شست‌وشوی سرشان بیزارند. در این صورت به‌آرامی آب را روی سر کودک بریزید و با دست‌تان چشم‌هایش را بپوشانید تا از ورود کف صابون به چشم‌هایش جلوگیری نمایید. تلاش نمایید با خواندن آواز موردعلاقه‌اش او را آهسته نمایید یا خودتان هم همراه او وارد وان بشوید.

دمای مناسب آب

وان را با چند اینچ آب ولرم پر نمایید. جنیفر شو مشاور والدین، دکتر و نویسنده‌ی مشترک کتاب «کنترل خانه با وجود نوزاد تازه به‌دنیاآمده» (Heading Home with Your Newborn) می‌گوید: «پیش از قرار دادن نوزاد در آب، با فرو نمودن آرنج‌تان در آب دمای آن را کنترل کنید… آب میبایست گرم باشد، اما نبایستی داغ باشد.» درحین حمام نمودن هم به آزمایش دمای آب ادامه بدهید. هنگامی آب بیش‌از‌حد خنک شد، میبایست حمام نمودن نوزاد را پایان نمایید.

وقت و دفعات حمام کردن نوزاد

بعضی از والدین نوزاد خود را هر روز می‌شویند، اما درطول سال ابتدا و زمانی‌که نوزاد چهاردست‌وپا راه می‌رود و هنوز خیلی خودش را کثیف نمی‌کند، بیشتر از ۳ بار در هفته حمام‌کردن ضرورتی ندارد و زیاده‌روی در حمام‌کردن نوزاد موجب خشک‌شدن پوست او می‌شود.

فقط میبایست هر روز صورت، گردن، دست‌ها و ناحیه‌ی پوشک او را تمیز نمایید. در مورد وقت حمام نمودن در طول روز هم میبایست بگوییم که آب برای بعضی از نوزادان هیجان‌انگیز میباشد. بنابراین بهتر میباشد که آنان را هنگام صبح و پس از بیدار شدن حمام نمایید تا در آب بازی کنند. اما بعضی دیگر در وان حمام آهسته می‌شوند و بنابراین بهتر میباشد که آنان را صحیح پیش از وقت خواب‌شان حمام نمایید.

صابون مناسب برای حمام نمودن نوزاد

برای شست‌وشوی نوزاد از لیف و آب و صابونِ بچه‌یِ ملایم استفاده نمایید. آری براون (Ari Brown) مشاور والدین، دکتر و نویسنده‌ی مشترک کتاب نوزاد ۴۱۱ (Baby 411) می‌گوید: «از محصولاتی استفاده نمایید که دارای عطر یا رنگ نیستند، چون عطر و رنگ می‌تواند پوست حساس را تحریک بکند.» پیش از آغاز شست‌وشو، لیف را به‌خوبی به صابون آغشته نمایید. سر نوزاد را به‌آرامی و با احتیاط با یک دست نگهدارید و با دست دیگر هم او را بشویید.

شامپوی مناسب برای حمام نمودن نوزاد

اگر موی نوزادتان کثیف میباشد، هر روز آن را با لیف مرطوب بدون صابون خیس و تمیز نمایید. هیچ نیازی به بیرون آوردن وان نیست. یک یا دو بار در هفته، درطول حمام نمودن نوزاد از صابون بچه یا کمی شامپوی کودک ملایم (که باعث سوزش چشم‌هایش نمی‌شود) استفاده نمایید. اگر نوزاد دچار بیماری پوستی کلاه گهواره (cradle cap، درست کردن تکه‌های پوسته‌ای روی پوست سر نوزاد) شده میباشد، در وقت شست‌وشوی سر با شامپو، با برس کودک نرم پوسته‌ها را نرم و شل نمایید.

مراحل حمام کردن نوزاد(نکات مهم در حمام کردن نوزاد)

پایان وسایل ضروری برای حمام نمودن نوزاد را آماده نمایید. این وسایل شامل صابون ملایم، لیف، فنجان پلاستیکی، حوله، پوشک تمیز و لباس‌های نوزاد است. حمام میبایست به‌اندازه‌ی کافی گرم باشد تا نوزاد احساس سرما نکند.

وان را با حدود ۸ سانتی‌متر آب گرم (نه آب داغ) پر نمایید. برای آزمایش نمودن دمای آب از قسمت داخلی مچ دست خود استفاده نمایید. دمای آب میبایست حدود ۹۰ درجه‌ی فارنهایت (۳۲ درجه‌ی سانتی‌گراد) یا کمی بیش باشد.

نوزاد را به حمام بیاورید و لباس‌هایش را به طور کامل دربیاورید. اگر نوزاد شما در هر بار حمام نمودن گریه می‌کند، در اول پوشک او را درنیاورید. اینکار باعث می‌شود که حس امنیت بیشتری در آب داشته باشد.

به‌تدریج نوزاد را وارد وان حمام نمایید و اول پاهای او را در وان بگذرید و با یک دست خود، گردن و سر او را نگه دارید. درطول حمام نمودن به‌طور منظم روی او آب گرم بریزید تا احساس سرما نکند.

از مقدار کمی صابون ملایم استفاده نمایید (صابون بیش‌ازحد موجب خشک‌شدن پوست نوزاد می‌شود).

نوزاد را با دست خود یا لیف حمام از بالا تا پایین و از جلو و پشت بشویید. اول سر نوزاد را با استفاده از لیفی خیس و صابونی بشویید. بعدا لیف را با آب بشویید تا صابون آن خارج شود و با استفاده از آن، چشم‌ها و صورت نوزاد را به‌آرامی تمیز نمایید.

اگر در گوشه‌های سوراخ‌های بینی یا چشم‌های نوزاد مخاط خشک جمع شده میباشد، چند بار آن را تر نمایید تا نرم شود و بعدا به طور کامل آن را پاک نمایید. برای تمیز نمودن اندام تناسلی نوزاد هم، شست‌وشوی معمولی به طور کامل کافی میباشد.

نوزاد را با فنجان‌های پر از آب به طور کامل بشویید و با لیفی تمیز بدن او را پاک نمایید. بعدا درحالی‌که با یک دست گردن و سر نوزاد را نگه داشته‌اید و با دست دیگر هم باسن او را گرفته‌اید، با دقت او را از وان بیرون بیاورید. انگشتان خود را دور یک ران او قرار بدهید (وقتی بدن نوزاد خیس میباشد، زیاد لیز می‌شود). درصورت امکان از فرد دیگری بخواهید به شما یاری بکند و با حوله‌ای خشک نوزاد را از شما گیرد.

نوزاد را در حوله‌ای کلاه‌دار بپیچید و او را خشک نمایید. اگر هنوز هم پوست او پس از تولد پوسته‌پوسته می‌شود، می‌توانید پس از حمام نمودن او از لوسیون نوزاد ملایمی استفاده نمایید، اما به‌طورکلی پوست مرده میبایست از بدن او جدا شود نه پوست خشک. بعدا نوزاد را پوشک نمایید، لباس‌هایش را تنش نمایید و سرش را که بوی شیرین و دلپذیری دارد، ببوسید.

حفظ ایمنی هنگام حمام کردن نوزاد

قبل از آغاز حمام نمودن نوزاد پایان چیزهایی را که ضروری دارید (صابون، لیف، حوله، پوشک، لباس‌های تمیز) کنار دست خود قرار بدهید. به‌این‌ترتیب، در پایان طول حمام نمودن نوزاد می‌توانید با یک دست او را نگه دارید. هنگامی حمام نمودن او پایان شده میباشد، به‌سرعت او را در حوله بپیچید تا دمای بدنش بیش‌ازحد پایین نرود. قبل از پوشک نمودن و پوشاندن لباس نوزاد، پایان قسمت‌های بدن او را با حوله به طور کامل خشک نمایید.

به‌علاوه نبایستی موارد ذیل را فراموش کنید:

سی‌پی‌آر (احیای قلبی‌ریوی) نوزاد را یاد بگیرید. هرگز حتی برای یک دقیقه هم نوزاد را در وان حمام یا تحت مراقبت کودک دیگری رها نکنید.
روی شیرآب پوششی بگذارید تا سر نوزاد به شیر آب برخورد نکند. ذیل وان نوزاد از کف‌پوش ضدلغزندگی استفاده نمایید تا از سرخوردن وان جلوگیری بکند.

بلافاصله پس از هر بار استفاده، وان را به طور کامل خالی نمایید. گاهی نوازد در آبی با عمق یک اینچ هم غرق شود.
پس از اتمام کار، درب صندلی توالت و حمام را ببندید.
هرگز نوزاد را به حالا خود رها نکنید؛ حتی برای یک دقیقه. هنگامی زنگ در یا تلفن به صدا در‌می‌آید و حس می‌کنید که میبایست به آن پاسخ دهید، نوزاد را از وان بیرون بیاورید و در حوله‌ای بپیچید و با خود ببرید.
هرگز هنگامی شیر آب باز میباشد، نوزاد را در وان قرار ندهید. چون امکان دارد که آب به‌سرعت خیلی عمیق یا داغ شود.

آبگرمکن را روی دمای ۴۹ درجه‌ی سانتی‌گراد تنظیم نمایید تا نوزاد درصورت باز نمودن تصادفی شیر آب، دچار سوختگی نشود. نوزاد در آبی با دمای ۶۰ درجه‌ی سانتی‌گراد در کمتر از یک دقیقه دچار سوختگی درجه‌ی ۳ می‌شود.
هرگز نوزاد را بدون مراقبت به حالا خود رها نکنید. (این مورد به‌اندازه‌ای مهم میباشد که دوباره بر آن تأکید می‌کنیم). گاهی نوزاد در آبی با عمق کمتر از ۲/۵ سانتی‌متر و در زمانی کمتر از ۶۰ ثانیه غرق می‌شود.

بیزاری نوزاد از حمام(نکات مهم در حمام کردن نوزاد)

بعضی از کودکان عاشق حمام‌کردن هستند، اما بعضی دیگر علاقه‌ای به اینکار ندارند. پزشک شو می‌گوید: «اگر نوزادتان از وان متنفر میباشد، او را مجبور نکنید که در آب بماند». او را روی پتو یا حوله‌ای بگذارید و از لیفی مرطوب و گرم برای تمیز نمودن صورت و بدن او استفاده نمایید. هر بار یک قسمت از بدن او را تمیز نمایید و بقیه‌ی قسمت‌های بدن او را بپوشانید. بعدا به‌آرامی او را به استفاده از وان حمام عادت بدهید.

چند اسباب‌بازی مخصوص حمام بخرید تا از بازی نمودن با اسباب‌بازی‌های نو هیجان‌زده شود. اول بگذارید تماشا بکند که اسباب‌بازی‌ها را در آب حمام فرو می‌برید. پس از چند دقیقه بگذارید اسباب‌بازی‌ها شناور شوند و توجه نمایید که آیا برای گرفتن آنان دستش را دراز می‌کند. اگر دستش را دراز نمود، تلاش نمایید پاها و بعدا ساق پا و ران‌هایش را در آب وان فرو نمایید.

پزشک شو می‌گوید: «کودکان به‌طور طبیعی از آب نمی‌ترسند، اما گاهی صدای جریان آب یا وارد شدن آب به چشم‌شان آنان را می‌ترساند.» هنگامی نوزاد بیرون از حمام میباشد، وان حمام را پر نمایید و در وقت شستن صورت او زیاد مراقب باشید که آب وارد چشم‌هایش نشود.

خراب‌کاری نوزاد در وان حمام

درصورت ادرار یا مدفوع نمودن نوزاد در وان حمام نگران نگردید. پزشک اوشی (O’Shea) می‌گوید: «ادرار استریل [فاقد باکتری یا میکروارگانیسم‌های زنده‌ی دیگر] است، پس اشکالی ندارد که به کارتان ادامه بدهید. درصورت مدفوع نمودن کودک میبایست وان را خالی نمایید. البته تا زمانی‌که مدفوع وارد دهان کودک نشده میباشد، او مریض نخواهد شد.»

*********

سایت ما آماده خدمت رسانی جهت پرستاری از نوزاد شماست. در صورت تمایل با ما تماس بگیرید(;

مطالب مرتبط :

مراقبت از نوزاد در تابستان

نکاتی که نوزادان و مادران مبتلا به کرونا باید بدانند

پرستار نوزاد در منزل

اصول مراقبت از نوزاد