دلایل رایج تشنج در سالمندان؛ چرا باید مراقب باشیم؟ تشنج، یکی از اختلالاتی‌ست که در هر سنی ممکنه اتفاق بیفته، اما وقتی در سالمندان رخ می‌ده، معمولاً هشداردهنده‌ی یک مشکل جدی در بدن آن‌هاست.
در واقع، تشنج در سالمندان نشونه‌ی فعالیت شدید و غیرطبیعی نورون‌ها (سلول‌های عصبی مغز) هست که می‌تونه باعث اختلالات جسمی و روانی بشه.
برخلاف کودکان که سیستم عصبی هنوز به‌طور کامل رشد نکرده، در سالمندان عوامل مهم‌تری در پشت ماجرا قرار داره.
نشانه‌ها چطور شروع می‌شن؟
وقتی سالمندی ناگهان بی‌هوش می‌شه، به زمین می‌افته و حرکات دست و پاش غیرقابل‌کنترل می‌شن، این نشونه‌ها می‌تونه به‌وضوح حاکی از بروز تشنج باشه.
در این موارد، یکی از شایع‌ترین دلایل، سکته‌ی مغزی است.
علت‌های مهم تشنج در سالمندان
در ادامه، با رایج‌ترین عوامل مؤثر در بروز تشنج در افراد سالمند آشنا می‌شیم:
-
سکته مغزی
انسداد یا پاره شدن رگ‌های مغز که به کاهش اکسیژن‌رسانی و عملکرد نورون‌ها منجر می‌شه. -
فشار خون بالا
یکی از دلایل اصلی آسیب به رگ‌های مغزی که احتمال سکته و تشنج رو بالا می‌بره. -
افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی)
مخصوصاً در سالمندانی که دیابت دارن یا انسولین مصرف می‌کنن. -
مسمومیت دارویی یا غذایی
به‌ویژه مصرف بیش از حد داروهایی مثل آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها یا تداخل دارویی. -
کمبود اکسیژن
به علت مشکلات تنفسی یا بیماری‌های قلبی. -
تجمع چربی در عروق (آترواسکلروز)
که می‌تونه جریان خون به مغز رو کاهش بده. -
عدم تحرک و کم‌ورزشی
سبک زندگی بی‌تحرک باعث ضعف گردش خون و عملکرد نامناسب مغز می‌شه. -
اختلالات روانی و استرس‌های شدید
سلامت روانی بر سلامت جسمی اثر مستقیم داره.
نکته مهم:
بروز تشنج در سالمندان هیچ‌وقت نباید نادیده گرفته بشه. تشخیص سریع و دقیق علت، می‌تونه از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری کنه. در صورت مشاهده‌ی علائمی مثل بی‌هوشی، حرکات غیرطبیعی بدن یا سردرگمی، حتماً با اورژانس یا پزشک متخصص تماس بگیرین.
۲. پلی‌فارمسی (تداخل دارویی): عامل پنهان تشنج در سالمندان
با افزایش سن، عملکرد سیستم ایمنی و دفاعی بدن سالمندان تضعیف می‌شه، و همین باعث می‌شه برای کنترل بیماری‌هاشون مجبور به مصرف داروهای مختلف بشن. این شرایط که بهش پُلی‌فارمسی یا چنددارویی گفته می‌شه، می‌تونه زمینه‌ساز یک خطر جدی باشه: تداخل دارویی.
🔄 گاهی اوقات داروهایی که با هم مصرف می‌شن، با هم سازگار نیستند و اثرات جانبی خطرناکی ایجاد می‌کنن. یکی از این عوارض مهم می‌تونه تشنج باشه.
راهکار برای پیشگیری:
-
هنگام مراجعه به پزشک، سالمندان باید تمام داروهای مصرفی خود (حتی مکمل‌ها و داروهای گیاهی) رو به پزشک اعلام کنن.
-
پزشک با بررسی ترکیب داروها، مطمئن می‌شه که مصرف همزمان اون‌ها باعث اختلال مغزی یا آسیب به سیستم عصبی نمی‌شه.
-
بهتره یک لیست مکتوب از داروهای روزانه همراه سالمند باشه تا در هر ویزیت یا شرایط اضطراری، در اختیار پزشک یا اورژانس قرار بگیره.
پلی‌فارمسی در سالمندان یک موضوع حیاتی‌ست که اگر نادیده گرفته بشه، ممکنه به عوارض جدی از جمله تشنج، گیجی، کاهش هوشیاری یا حتی آسیب کلیوی منجر بشه. بنابراین، آگاهی و پیگیری منظم پزشکی نقش حیاتی در سلامت سالمندان ایفا می‌کنه.
۳. تومورهای مغزی و ارتباط آن با تشنج در سالمندان
سردردهای مکرر و شدید که با مصرف دارو بهبود نمی‌یابند، مخصوصاً در سالمندان، می‌تونن هشدار دهنده وجود تومور مغزی باشند. در چنین شرایطی، باید در اسرع وقت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
تومورهای مغزی ممکنه به دو شکل دیده بشن:
-
خوش‌خیم: که معمولاً با جراحی و برداشتن تومور قابل درمان هست.
-
بدخیم: که ممکنه نیاز به داروهای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی داشته باشه.
تومور، با ایجاد فشار روی بخش‌های مختلف مغز و اختلال در فعالیت نورون‌ها، می‌تونه محرک بروز تشنج در سالمندان باشه.
۴. مصرف الکل و تشنج در سالمندان
مصرف مشروبات الکلی اثرات مخربی روی سیستم عصبی مرکزی داره و در بلندمدت می‌تونه باعث آسیب به عملکرد مغز و اعصاب بشه.
اما نکته مهم‌تر اینه که:
ترک ناگهانی مصرف الکل در افرادی که به مصرفش وابسته بودن، به‌ویژه در سالمندان، می‌تونه منجر به تشنج‌های خطرناک بشه.
الکل همچنین ممکنه با داروهای مصرفی سالمندان تداخل پیدا کنه یا شرایط پزشکی موجود مثل دیابت یا فشار خون رو بدتر کنه که این موارد هم می‌تونن محرک تشنج باشن.
نکته مهم:
-
اگر سالمندی سابقه مصرف مشروبات الکلی داره و قصد ترک اون رو داره، حتماً باید تحت نظر پزشک یا متخصص ترک اعتیاد باشه تا از عوارض شدید مانند تشنج، افت فشار یا حملات عصبی پیشگیری بشه.
۵. کمبود منیزیوم در سالمندان
یکی از دلایل شایع بروز تشنج در سالمندان، کمبود منیزیوم در خون است. این وضعیت که به نام هیپو منیزیمی شناخته می‌شود، می‌تواند آسیب‌های جدی به بافت‌های مغز وارد کرده و باعث بروز تشنج شود.
راهکار پیشگیری:
برای جلوگیری از بروز تشنج ناشی از کمبود منیزیوم، توصیه می‌شود که سالمندان از رژیم غذایی متعادل و غنی از منیزیوم استفاده کنند. برخی از منابع خوب منیزیوم عبارتند از:
-
شکلات تلخ
-
آووکادو
-
آجیل‌ها
-
حبوبات
گنجاندن این غذاها در برنامه غذایی می‌تواند به بهبود سطح منیزیوم در بدن کمک کند و از بروز تشنج پیشگیری نماید.
۶. بروز گرمازدگی در سالمندان
گرمازدگی یکی دیگر از عوامل مهم بروز تشنج در سالمندان است. این وضعیت به اختلال در عملکرد ارگان‌های بدن به دلیل قرارگیری در دمای بالا و گرمای شدید گفته می‌شود.
گرمازدگی می‌تواند در سالمندان منجر به بروز تشنج‌های خطرناک شود. در این شرایط، برای درمان فوری می‌توان از داروهایی مانند آمپول بنزودیازپین دیازپام استفاده کرد.
پیشگیری از گرمازدگی:
-
حفظ هیدراتاسیون: سالمندان باید در روزهای گرم، به میزان کافی آب بنوشند تا از کم آبی جلوگیری شود.
-
استفاده از لباس‌های مناسب و سبک: این کار کمک می‌کند تا بدن در برابر گرمای شدید مقاوم‌تر باشد.
-
پرهیز از قرارگیری طولانی مدت در معرض نور مستقیم خورشید: به‌ویژه در ساعات اوج گرما.
مطالب مرتبط :