برفک دهان چیست؟برفک دهان یک بیماری با منشأ قارچی در قسمت دهان و زبان انسان است که بهطور عاملی با قارچ کاندیدا آلبیکانس ارتباط دارد. این بیماری باعث ایجاد برجستگیهای سفید رنگ بر روی مخاط دهان و زبان میشود. علل اصلی برفک دهان به قارچ کاندیدا آلبیکانس برمیگردد، اما گاهی اوقات قارچهای دیگر مانند کاندیدا گلابرات و کاندیدا تروبیکالیس نیز ممکن است این بیماری را ایجاد کنند.
سیستم ایمنی بدن در مقابل میکروارگانیسمها و باکتریهای آسیبزا موجود در دهان نقش حائز اهمیتی دارد. هنگامی که این سیستم دچار اختلال شود یا تعادل بین میکروبهای مفید و آسیبزا به هم بریزد، قارچهای مختلف، به ویژه کاندیدا آلبیکانس، فرصت مناسبی برای رشد و گسترش پیدا میکنند.آیا باید نگران برفک دهان باشیم؟ بله، بهویژه اگر علائم مشاهده شوند.
علائم برفک دهان ممکن است شامل برجستگیهای سفید رنگ در دهان و زبان، حساسیت و درد در زمان خوردن یا صحبت کردن باشد.درمان برفک دهان بستگی به شدت بیماری دارد. در موارد خفیف، تغییرات در رژیم غذایی و به کارگیری داروهای ضد قارچ ممکن است کافی باشد. اما در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای قویتر را تجویز کرده و درمانهای تکمیلی را نیز پیشنهاد دهد.
افراد درگیر برفک دهان:
اغلب در نوزادان
نوجوانانی که از ارتودنسی متحرک استفاده می کنند.
افراد دارای نقص ایمنی (مبتلا به ایدز_ام اس و…)
کسانی که داروهای شیمی درمانی، پیوند اعضا یا رماتیسم را مصرف می کنند.
برفک دهان نوزاد
افرادی که ممکن است به برفک دهان دچار شوند عبارتند از:
- نوزادان: برفک دهان به خصوص در نوزادان و کودکان کمترین سن اغلب دیده میشود، که ممکن است به دلیل سیستم ایمنی ضعیف در این گروه سنی باشد.
- نوجوانان با ارتودنسی متحرک: افرادی که از ارتودنسی متحرک برای اصلاح موقعیت دندانها استفاده میکنند، ممکن است به دلیل افزایش تماس میان دندانها یا حفراتی که در اثر این ابزارها ایجاد میشود، به برفک دهان دچار شوند.
- افراد دارای نقص ایمنی: افراد مبتلا به بیماریهایی مانند ایدز، ام اس و سایر نقصان ایمنی، احتمال ابتلا به برفک دهان را دارند. سیستم ایمنی ضعیف میتواند باعث رشد نامنظم قارچها در دهان شود.
- استفاده از داروهای شیمی درمانی، پیوند اعضا یا رماتیسم: افرادی که داروهای شیمی درمانی مصرف میکنند، پیوند اعضا دارند یا دچار بیماریهای رماتیسمی هستند، به دلیل تأثیرات جانبی این درمانها نیز ممکن است به برفک دهان مبتلا شوند.
در هر صورت، در صورت مشاهده علائم برفک دهان یا افزایش غیرطبیعی قارچها در دهان، مهم است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کرده و تشخیص و درمان صحیح را دریافت کنند.
عوامل بروز برفک دهان نوزاد:
سیستم ایمنی ضعیف
سرایت از مادر به فرزند
مصرف آنتی بیوتیک ها
اگر شما درگیر عفونت قارچ (مخمر) سینه هستید یا کودک شما مبتلا به برفک دهان نوزادان میباشد، برای برهم زدن چرخه انتقال بیماری درمان آن را جدی بگیرید.
برفک دهان بزرگسالان
برفک دهان بزرگسالان به دلیل توانایی گفتار این افراد و امکان تشخیص آسانتر توسط پزشک یا دندانپزشک، معمولاً در مراحل ابتدایی قابل تشخیص است. در مقایسه با نوزادان، سالمندان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، شیوع برفک دهان در بزرگسالان به ندرت مشاهده میشود.
علت این ندرت شیوع در بزرگسالان ممکن است به دلیل سیستم ایمنی قویتر بدن در این گروه سنی باشد. همچنین، توانایی بهبودی بدن در بزرگسالان بیشتر است و درمان برفک دهان در این افراد معمولاً با موفقیت بیشتری همراه است.
به همین دلیل، اگر برفک دهان در بزرگسالان تشخیص داده شود، مهم است که سریعاً به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنند. برفک دهان ممکن است نشاندهنده مشکلات سیستم ایمنی، استفاده از داروهای خاص، یا بیماریهای اساسی دیگر باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد.
برفک دهان بزرگسالان ناشی از عوامل ذیل است:
برفک دهان در بزرگسالان به دلیل عوامل مختلفی میتواند ایجاد شود. این عوامل شامل:
- بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی: افراد مبتلا به بیماریهایی نظیر ایدز یا دیابت که سیستم ایمنی ضعیف دارند، به راحتیتر از برفک دهان مبتلا میشوند.
- مصرف داروهای ضد سرطان: داروهای شیمی درمانی که در درمان سرطان مورد استفاده قرار میگیرند، ممکن است سیستم ایمنی را تضعیف کنند و برفک دهان را فراهم کنند.
- دندانهای مصنوعی: استفاده از دندانهای مصنوعی ممکن است به علت ورم لثه، محیط مناسبی برای رشد قارچها ایجاد کند و برفک دهان را تشدید کند.
- مصرف دخانیات: سیگار، قلیون و سایر مواد تنباکویی میتوانند باعث ایجاد برفک دهان در بزرگسالان شوند.
- مصرف داروها: مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها (که باعث از بین بردن باکتریها میشوند) و کورتیکواستروئیدها (که سیستم ایمنی را تضعیف میکنند) میتواند به برفک دهان منجر شود.
- کمبود آهن و ویتامین B: کمبود این مواد مغذی نیز میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود و برفک دهان را تسهیل کند.
توجه به این عوامل و اعتنای مناسب به سلامت دهان و دندان، میتواند به پیشگیری از برفک دهان کمک کند. همچنین، مراقبتهای منظم از دهان و مراجعه به دندانپزشک در صورت نیاز، از اهمیت بالایی برخوردارند.
برفک دهان چه علائمی دارد؟
برفک دهان در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد؛ اما با پیشرفت بیماری، علائم مختلفی ظاهر میشوند که میتواند نشاندهنده وجود این مشکل باشد. برخی از علائم برفک دهان عبارتند از:
- برجستگیهای سفید مایل به زرد: برفک دهان باعث ایجاد برجستگیهای سفید رنگ مانند پوست دلمه پنیری روی زبان، لثهها، لوزهها، سقف دهان و لبها میشود.
- قرمزی دهان یا درد هنگام بلع و خوردن غذا: ممکن است هنگام بلع یا خوردن غذا درد یا قرمزی در دهان احساس شود.
- خونریزی کم در اثر خاراندن برجستگیها: در صورت خاراندن یا لمس برجستگیها، ممکن است خونریزی کمی رخ دهد.
- زخمهای دلمهپنیری شکل: بعضی از افراد با برفک دهان ممکن است زخمهای دلمهپنیری شکل در دهان داشته باشند.
- کاهش حس چشایی: برفک دهان میتواند منجر به کاهش حس چشایی شود.
- بوی بد دهان: افراد مبتلا به برفک دهان ممکن است بوی بد دهان داشته باشند.
- ترک خوردن پوست در گوشههای دهان: برخی از افراد ممکن است ترک خوردن پوست در گوشههای دهان تجربه کنند.
- حس کرکی در دهان: احساس کرکی یا خشکی در دهان نیز یکی از علائم ممکن است.
- ورم دهانی ناشی از دندان مصنوعی: استفاده از دندانهای مصنوعی میتواند باعث ورم دهان شود.
تشخیص دقیق برفک دهان و درمان آن نیاز به مراجعه به پزشک یا دندانپزشک دارد. اگر این علائم را تجربه میکنید یا نگران هستید، بهتر است به سرعت مشاوره حرفهای دریافت کنید.
برفک روی زبان
برآمدگیهای روی سطح زبان ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شوند و منجر به سفید شدن زبان گردند. برخی از عوامل و بیماریهایی که ممکن است سبب ایجاد لکههای سفید روی زبان شوند عبارتند از:
- عدم بهداشت دهان و دندان: نداشتن بهداشت دهان و دندان، موجب رشد قارچها، باکتریها و میکروبهای دیگر در دهان میشود که ممکن است به سفید شدن زبان منجر شوند.
- تب بالا: در صورت افزایش دما و تب، میکروبها و باکتریها فراوانتر در دهان رشد میکنند و ممکن است به سفید شدن زبان منجر شوند.
- کاهش آب بدن (خشکی دهان): کاهش ترشح آب در دهان میتواند باعث خشکی دهان شود و به رشد باکتریها و قارچها کمک کند.
- نفس کشیدن از راه دهان: نفس کشیدن از راه دهان به دلیل خشکی زیاد دهان، ممکن است باعث ایجاد برآمدگیها و سفید شدن زبان شود.
- عدم مسواک زدن: عدم تمیزی و مسواک زدن منظم میتواند باعث تجمع باکتریها و میکروبها در دهان شود که به سفید شدن زبان منجر میشود.
- مصرف سیگار و الکل: مصرف سیگار و الکل ممکن است به عدم بهداشت دهان و دندان منجر شود و عوارضی همچون سفید شدن زبان ایجاد کند.
به علاوه، برخی از بیماریها مانند برفک دهان، لیکن پلاک، کاندیدیازیس دهانی و لپره شایعاً باعث سفید شدن زبان میشوند.
لوکوپلاکیا
در بیماری لوکوپلاکیا عمدتا کناره های زبان درگیر و لکه های سفید ضرر ندارند.
برفک دهان
در بیماری برفک دهان، اغلب محل رشد برفک، روی زبان میباشد لکه های سفیدبا برجستگی های مایل به زرد، درد ناک با خونریزی همراه هستند.
سفلیس
سفلیس یک بیماری جنسی است که توسط باکتری ترِپانوما پالیدوم ایجاد میشود. این بیماری اغلب با ارتباط جنسی بیاحتیاطانه با فرد مبتلا به سفلیس انتقال پیدا میکند. علایم سفلیس ممکن است در مراحل مختلف بیماری تغییر کنند.در مرحله اولیه یا سفلیس اولیه، ممکن است یک زخم کوچک یا زغالی (لکه) در محل ورود باکتری به بدن شما ایجاد شود. این لکه معمولاً در محل تماس مستقیم با باکتری بوجود میآید.
در این مرحله، این لکه ممکن است سفید باشد.مهمترین نکته این است که سفلیس و برفک دهان دو بیماری متفاوت هستند. برفک دهان اغلب با رشد قارچ کاندیدا آلبیکانس در دهان و لکههای سفید رنگ روی زبان مرتبط است، در حالی که سفلیس علتها و علائم متفاوتی دارد.هرگز نباید خودتان تشخیص بیماریها را بگذارید، بلکه در صورت داشتن هرگونه نگرانی یا علایم مشکوک، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
تشخیص برفک دهان
معاینه بوسیله دکتر
خراشیدن قسمتی از زخم ومطالعه آن ذیل میکروسکوپ
اگر بیماری پیشرفت کرده و برفک دهان به مری رسیده باشد. اقدامات انجام گرفته شامل:
نمونه برداری یا بیوپسی
آندوسکوپی
معاینه فیزیکی بوسیله دکتر
درمان برفک دهان به ۲ عامل بستگی دارد:
سن شما
سطح سلامت شما
هدف درمان برفک دهان، کنترل رشد بیشتر از حد قارچ ها در دهان میباشد.درمان دارویی برای برفک دهان به شرح ذیل است:
فلوکونازول
فلوکونازول یک داروی ضدقارچی است که برای درمان عفونتهای ناشی از قارچها و مخمرها، از جمله درمان برفک دهان، استفاده میشود. این دارو به صورت خوراکی تجویز میشود و به عنوان یک آنتیفانگال (ضدقارچ) عمل میکند.
موارد احتیاطی مصرف فلوکونازول شامل:
- دوره بارداری و شیردهی: در صورت بارداری یا شیردهی، قبل از مصرف این دارو باید با پزشک مشورت شود. ممکن است این دارو در برخی موارد برای بارداری و شیردهی توصیه نشود.
- بیماریهای قلب: افراد دارای بیماریهای قلب قبل از مصرف فلوکونازول باید اطلاعات کاملی از پزشک خود دریافت کنند و مشورت کنند.
- نارسایی کبد، کلیه یا خونی: افراد دارای نارسایی کبد، کلیه یا مشکلات خونی نیاز به نظارت دقیق توسط پزشک دارند. ممکن است جرعات و مدت زمان مصرف بر اساس وضعیت سلامتی خاص شخص تنظیم شود.
- سابقه حساسیت به دارو: اگر شما یا فردی سابقه حساسیت به فلوکونازول یا دیگر داروهای ضدقارچ دارید، باید این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
- مصرف همزمان با داروهای گیاهی: قبل از همزمانی فلوکونازول با داروهای گیاهی، بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت شود. تعاملات دارویی ممکن است بین داروهای گیاهی و فلوکونازول رخ دهد.
نیستاتین
نیستاتین یک داروی ضدقارچ است که بهطور معمول برای درمان عفونتهای قارچی در دهان، از جمله درمان برفک دهان، استفاده میشود. این دارو به صورت سوسپانسیون (مایع) عرضه میشود و برای استفاده در دهان مناسب است.
طریقه استفاده از نیستاتین معمولاً به شرح زیر است:
- شوشته کردن: قبل از بلعیدن دارو، معمولاً نیستاتین را در دهان خود شوشته کرده و آن را در دهان حرکت دهید تا به دقت به مناطق مبتلا به قارچ برسد.
- بلعیدن: پس از مدتی که دارو را در دهان چرخاندیدید، آن را بلعیده و یا به تعلیمات دقیق پزشک یا دندانپزشک خود عمل کنید.
قرص کلوتریمازول
کلوتریمازول یک داروی ضدقارچ است که معمولاً برای درمان عفونتهای قارچی در دهان و مناطق مختلف دیگر از جمله گلو، مری، و تا حدودی برای درمان برفک دهان استفاده میشود. این دارو به عنوان یک قرص خوراکی عرضه میشود.
طریقه استفاده از کلوتریمازول ممکن است بر اساس دستورات پزشک شما متغیر باشد. با این حال، عموماً ممکن است به شرح زیر عمل کنید:
- قرص را نگه دارید: قبل از قرار دادن قرص در دهان، آن را در دستتان نگه دارید.
- قرص را در دهان قرار دهید: قرص را در دهان خود قرار دهید و اجازه دهید تا کاملاً حل شود. این ممکن است مدت زمانی طول بکشد.
- بلعیدن: پس از حل شدن کامل قرص، میتوانید آن را بلعیده و به تعلیمات دقیق پزشک خود عمل کنید.
توصیه میشود که دقیقاً به دستورات و نکات استفاده از کلوتریمازول توسط پزشک خود پایبند باشید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا مشکل، به او مراجعه کنید.
ایتراکونازول
ایتراکونازول یک داروی ضدقارچ خوراکی است که برای درمان عفونتهای قارچی در افراد مبتلا به HIV یا AIDS و همچنین درمانهای اولیه در افراد مقام، مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو به عنوان یک دسته از داروهای ضدقارچ آزول معروف است.
استفاده از این دارو باید تحت نظر پزشک باشد، و دقیقاً به تعلیمات و نسخه پزشک پیروی شود. همچنین، هرگونه علائم جانبی یا مشکلات مرتبط با مصرف این دارو باید به پزشک اطلاع داده شود. ایتراکونازول برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به HIV یا AIDS، اهمیت دارد و به کنترل و درمان عفونتهای قارچی کمک میکند.
آمفوتریسین بی
آمفوتریسین بی یک داروی ضدقارچ قوی است که برای درمان عفونتهای قارچی شدید، از جمله درمان برفک دهان در مواردی که به شدت پیشرفت کرده باشد، استفاده میشود. این دارو به عنوان یک آنتیفانگال (ضدقارچ) عمل میکند و به طور عمده در مواقعی که داروهای دیگر ممکن است موثر نباشند یا درمان با داروهای دیگر مناسب نباشد، مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده از آمفوتریسین بی نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد و ممکن است با عوارض جانبی و محدودیتهای مصرف همراه باشد. این دارو عمدتاً به صورت وریدی (تزریق) تجویز میشود.
مهم است که هرگز خودسرانه از این دارو استفاده نکنید و همیشه دستورات و نکات مصرف آن را از پزشک خود دریافت کنید.
برای درمان برفک دهان در خانه از روشهای ذیل استفاده کنیم:
استفاده از روشهای خانگی برای درمان برفک دهان میتواند در کنار مراجعه به پزشک و مصرف داروهای تجویزی موثر باشد. این تدابیر ممکن است کمک کننده باشند:
- مسواک زدن مداوم: با استفاده از مسواک با سر نرم، به طور مداوم و دقیق روی سطح زبان مسواک زنید تا به دندانها و لثهها دقت کافی داشته باشید.
- استفاده از دهانشویه ضدقارچ: انتخاب دهانشویههای حاوی مواد ضدقارچ میتواند به کاهش رشد قارچ در دهان کمک کند. اما توجه داشته باشید که برخی دهانشویهها ممکن است مواد تحریککننده داشته باشند، بنابراین بهتر است پیش از استفاده مشورت پزشکی دریافت کنید.
- تغییر مسواک روزانه: هر روز مسواک خود را تعویض کنید تا از برگشت باکتریها جلوگیری شود.
- استفاده از آب نمک برای غرغره: غرغره کردن با آب نمک میتواند به تسهیل در درمان برفک دهان کمک کند. مقداری آب نمک را در یک لیوان قرار دهید و آن را به آرامی در دهان خود بچرخانید و بعد آن را بیرون بزنید.
- حفظ سطح نرمال قند خون: میزان قند خون را در حد نرمال حفظ کنید. افزایش قند خون ممکن است به تشدید عوارض برفک دهان منجر شود.
ماست
از ماست برای حفظ تعادل بین قارچ و باکتری های مفید در بدن استفاده نمایید. برای اینکار روزی ۳ بار، هر بار ۱ قاشق غذاخوری ماست را به مدت ۵دقیقه در دهان نگه داشته بعدا میل نمایید.
سرکه سیب
از ۱ قاشق سرکه سیب در ۱ لیوان آب گرم و کمی عسل روزی ۲ بار استفاده نمایید. سرکه سیب به دلیل ضد قارچی بودن در درمان برفک دهان موثر میباشد.
روغن نارگیل
روزی ۱ قاشق غذا خوری به مدت ده الی ۱۵دقیقه روغن نارگیل را درحالت ناشتا در دهان خود بچرخانید و بیرون بریزید. به درمان برفک دهان یاری میکند.
جوش شیرین
از محلول نصف قاشق جوش شیرین در ۱ لیوان آب برای درمان خانگی برفک دهان استفاده نمایید. آن را در دهان غرغره کرده بیرون بریزید.
سیر
خوردن یه حبه سیر به خاطر خاصیت ضد قارچی سیر می تواند در درمان برفک دهان یاری کننده باشد.
درمان برفک دهان نوزاد ومادر شیرده:
استفاده از پماد ضد قارچ برای سینه های مادر
مصرف داروی ضد قارچ برای نوزاد
شستن مداوم شیشه شیر ،پستانک ولوازم شیر دوشی در محلول آب وسرکه (نسبت ها ۱ به ۱ است)
مادرباید از پد بهداشتی برای جلوگیری از انتشار قارچ در لباسش استفاده بکند.
تقویت سیستم ایمنی نقش کلیدی در پیشگیری و درمان برفک دهان دارد. مصرف آنتی بیوتیک ها به انتشار و پیشرفت بیماری برفک دهان یاری میکند.
برفک دهان چند روزه از بین میرود ؟
در جواب به این که برفک دهان چند روزه پسندیده میشود ؟باید گفت : دوهفته پس از شروع درمان برفک دهان این بیماری از بین می رود.
طول درمان برفک دهان در بزرگسالان
مدت زمان درمان برفک دهان در بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد و بستگی به شدت عفونت و نحوه پاسخ به درمان دارد. در برخی از موارد، ممکن است به مدت دو تا سه هفته درمان ادامه پیدا کند ولی در مواردی دیگر ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد.
عوامل مختلفی میتوانند بر طولانی شدن درمان تأثیر بگذارند، از جمله:
- شدت عفونت: اگر عفونت شدید باشد، ممکن است زمان درمان طولانیتر باشد.
- وضعیت سیستم ایمنی: افراد با سیستم ایمنی ضعیفتر ممکن است بهطور کلی زمان بیشتری برای بهبود نیاز داشته باشند.
- پیشینه درمان: اگر پیشتر به درمان برفک دهان پاسخ نگرفته باشید، ممکن است نیاز به روشهای درمانی متنوعتری داشته باشید.
- عوارض همزمان: وجود بیماریها یا شرایط همزمان میتواند بر زمان درمان تأثیر بگذارد.
مهم است که هنگام مشاوره با پزشک خود، او را در جریان هر تغییر در وضعیت شما قرار دهید و هرگونه نگرانی یا سوالی که دارید را مطرح کنید.
علت درمان نشدن برفک دهان نوزاد
- انتقال از مادر به نوزاد: قارچ کاندیدا ممکن است از مادر به نوزاد منتقل شود، به خصوص اگر مادر عفونت در سینه یا سایر قسمتهای بدن داشته باشد. در این صورت، درمان هر دو مادر و نوزاد به صورت همزمان ضروری است.
- چرخه انتقال بین مادر و نوزاد: ممکن است چرخه انتقال بین مادر و نوزاد به دلیل عدم توجه به درمان کامل هر دو، باعث پسندیده نشدن بیماری در نوزاد شود.
- سیستم ایمنی ضعیف نوزاد: نوزادان با سیستم ایمنی ضعیفتر ممکن است به راحتی به عفونتهای قارچی ابتلا کنند. این موضوع میتواند باعث پسندیده نشدن برفک دهان در نوزاد گردد.
- مصرف آنتیبیوتیک توسط نوزاد: مصرف آنتیبیوتیکها توسط نوزادان ممکن است به عنوان یکی از علل بازگشت برفک دهان باشد. زیرا آنتیبیوتیکها ممکن است تعادل میکروبهای دهان را تغییر دهند و باعث رشد بینظم قارچ کاندیدا شوند.
توصیه میشود هرگز از مشاوره پزشکی عاری نشوید و هر علامتی که مشاهده میکنید را به پزشک خود اطلاع دهید. تشخیص و درمان برفک دهان نوزاد بهتر است توسط یک حرفهای پزشک صورت بگیرد.
خدمات پرستاری در منزل همراه شما
مرکز خدمات پرستاری همراه شما ارائه دهنده ی خدمات پرستاری،پرستاری در منزل،پرستاری از سالمند،خدمات پزشکی در منزل و…. آماده ارائه خدمات به شما عزیزان میباشد.برای تماس با ما با شماره های سایت تماس بگیرید.
میتونم شماره شما رو داشته باشم؟
چقد خوبین شما