اختلال بلع: مشکلی شایع اما قابل درمان

اختلال بلع (Dysphagia) یکی از مشکلات رایج گوارشی است که در آن دهان، گلو یا مری عملکرد مناسبی برای رساندن غذا و مایعات به معده ندارند. این مشکل می‌تواند به‌صورت احساس درد هنگام بلع، گیر کردن غذا در گلو، ناتوانی در بلعیدن، یا حتی پس دادن غذا و مایعات ظاهر شود.

اما آیا می‌دانستید که اضطراب و استرس می‌توانند نقش مهمی در بروز این اختلال داشته باشند؟ پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بین اضطراب، استرس مزمن و بروز اختلال بلع ارتباط مستقیمی وجود دارد. در مواردی که این مشکل به‌دلیل اختلالات عصبی رخ می‌دهد، به آن اختلال بلع عصبی گفته می‌شود.

در این مقاله قصد داریم علل، علائم و راه‌های درمان اختلال بلع عصبی را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.

🔍 علل اختلال بلع

اختلال بلع می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل موارد زیر هستند:

1. مشکلات ساختاری:

   • زخم یا التهاب در مری
   • تنگی مری به علت ریفلاکس معده (GERD)
   • وجود تومورها یا ضایعات در مری

2. عوامل عصبی:

   • بیماری‌های مغزی مانند سکته، ام‌اس (MS)، پارکینسون و آلزایمر
   • آسیب‌های عصبی ناشی از تصادف یا جراحی

3. عوامل روان‌شناختی (اختلال بلع عصبی):

   • اضطراب و استرس شدید
   • حملات پانیک و ترس از خفگی
   • مشکلات ناشی از افسردگی یا اختلالات اضطرابی

4. عوامل عضلانی:

   • بیماری‌هایی مانند میاستنی گراویس (ضعف عضلانی)
   • اسپاسم یا گرفتگی غیرطبیعی عضلات مری

 علائم اختلال بلع عصبی

اگر اختلال بلع ناشی از مشکلات عصبی و روانی باشد، معمولاً علائم زیر مشاهده می‌شود:

🔹 احساس وجود یک توده در گلو حتی در زمان نداشتن غذا در دهان
🔹 مشکل در بلعیدن غذاهای جامد یا مایعات
🔹 احساس خفگی یا ترس از خفگی هنگام بلعیدن
🔹 خشکی دهان و گلو بدون دلیل مشخص
🔹 گرفتگی عضلات گردن و فک هنگام بلع
🔹 احساس اضطراب و نگرانی هنگام غذا خوردن
🔹 کاهش اشتها به‌دلیل ترس از غذا خوردن

 روش‌های درمان اختلال بلع عصبی

✅ ۱٫ کنترل اضطراب و استرس
از آنجایی که اضطراب یکی از عوامل اصلی در اختلال بلع عصبی است، کاهش استرس با روش‌های زیر می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند:

• تمرین‌های مدیتیشن و تنفس عمیق
• یوگا و ورزش‌های آرام‌بخش
• روان‌درمانی (CBT یا رفتاردرمانی شناختی)
• مصرف دمنوش‌های گیاهی آرام‌بخش مانند بابونه و گل گاوزبان

✅ ۲٫ تمرین‌های بلع درمانی

• تمرین‌های مخصوصی توسط گفتاردرمانگر یا متخصص بلع آموزش داده می‌شود که می‌توانند عملکرد ماهیچه‌های گلو و مری را تقویت کنند.
• یکی از این تمرین‌ها بلع خشک (Dry Swallowing) است که در آن فرد بدون خوردن غذا، فقط عمل بلعیدن را تمرین می‌کند.

✅ ۳٫ تغییر رژیم غذایی

• غذاهای نرم و مایع را بیشتر مصرف کنید.
• از مصرف غذاهای خشک و سفت که بلع آن‌ها دشوار است خودداری کنید.
• مایعات را به‌صورت غلیظ‌تر (مانند اسموتی) بنوشید تا راحت‌تر بلعیده شوند.

✅ ۴٫ مصرف داروهای کاهش اضطراب
در برخی موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای آرام‌بخش یا ضداضطراب تجویز کند که می‌توانند شدت علائم را کاهش دهند.

✅ ۵٫ مراجعه به پزشک متخصص گوارش یا مغز و اعصاب
اگر علائم شدید باشد، بررسی‌های دقیق‌تر مانند آزمایش بلع با باریم (Barium Swallow Test) یا آندوسکوپی مری برای یافتن علت اصلی توصیه می‌شود.

اختلال بلع عصبی، ارتباط مستقیمی با اضطراب و استرس دارد. افرادی که به این مشکل دچار می‌شوند، ممکن است احساس کنند که چیزی در گلویشان گیر کرده یا نمی‌توانند به‌درستی غذا بخورند. مدیریت استرس، تمرین‌های بلع، تغییر رژیم غذایی و در صورت نیاز، مراجعه به پزشک می‌توانند به درمان این مشکل کمک کنند.

اختلال بلع چیست؟

مطالب مرتبط: