سرگیجه و بررسی دلایل به وجودآمدن آن : به احساس چرخش دورانی سرگیجه (Vertigo) میگویند. آن حسی میباشد که شما یا محیط اطراف شما در حالا حرکت هستید یا میچرخید.

سرگیجه بیماری نیست، بلکه نشان‌‌‌‌های (symptom) از ۱ بیماری میباشد. این نشانه طیف وسیعی از بیماریها را در بر می گیرد. سرگیجه غالبا” زمانی اتفاق میافتد که اختلالی در گوش داخلی، مغز یا مسیر عصب وجود داشته باشد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

سرگیجه احساس چرخش دورانی میباشد، گویی اتاق یا محیط اطراف در حالا چرخش در اطراف نفر میباشدسرگیجه ( اسم دیگر Dizziness ) واژ‌‌‌‌های میباشد که احساس گیجی و دور خوردن سر در حالت نامتعادل را توصیف می کند. برای این که برای دکتر خود شرح بدهید که چه حسی دارید، می توانید از این واژهها هم استفاده کنید:

احساس عدم تعادل (disequilibrium): زمانیکه شما احساس ثبات نمیکنید.
احساس سبکی سر (lightheaded): زمانیکه شما کسل و گیج و منگ هستید یا این که احساس میکنید که الان غش خواهید نمود.
احساس دوران سر (vertigo): احساس سرگیجه زمانیکه حرکت نمیکنید.

 

آشنایی با انواع مختلف  سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود امدن آن 

سرگیجه امکان دارد موقتی یا طولانی مدت باشد. آن امکان دارد ناگهانی باشد و چند ثانیه ادامه پیدا بکند، یا امکان دارد خیلی بیش طول بکشد. اگر سرگیجه شدید دارید امکان دارد علائم شما ثابت باشد و برای چند روز طول بکشد، و زندگی طبیعی شما را دچار اختلال بکند.سرگیجه امکان دارد در هر سنی اتفاق بیفتد، ولی در افراد ۶۵ سال به بالا شایع میباشد.

درمان سرگیجه به علت و شدت نشانه‌‌‌‌های آن بستگی دارد.سرگیجه بیماری نیست بلکه نشان‌‌‌‌های از بیماری میباشد. بسیاری از بیماریها میتوانند سبب سرگیجه شوند.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

علائم سرگیجه

فرد مبتلا به سرگیجه احساس می کند که سر یا محیط اطراف او در حالا حرکت یا چرخیدن میباشد. سرگیجه علامتی از ۱ اختلال میباشد و میتواند در کنار علامت‌‌‌‌های دیگر هم خود را نشان دهد :

_مشکلات تعادلی
_سبکی سر
_احساس بیماری حرکتی (motion sickness)
_تهوع و استفراغ
_صدای زنگ، هو هو یا باد در گوش، که وزوز گوش نامیده می شود
_احساس پُری در گوش
_سردرد
_نیستاگموس، که در آن چشمها بهطور غیرارادی حرکت می کنند، معمولاً از ۱ طرف به طرف دیگر میپرند

_اختلالات گوش که سبب سرگیجه می شوند

_بیماری‌‌‌‌های مختلفی میتوانند سبب سرگیجه شوند، این اختلال معمولاً ناشی از عوامل مختلفی میباشد که شایع ترین علت عدم تعادل در گوش داخلی یا مشکلی در سیستم عصبی مرکزی (CNS) میباشد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

بیماری‌‌‌‌های گوشی که میتوانند منجر به سرگیجه شوند 

لابیرنتیت (Labyrinthitis)

این اختلال میتواند زمانی اتفاق بیفتد که عفونت سبب التهاب لابیرنت گوش داخلی شود. در این ناحیه عصب دهلیزیحلزونی ( vestibulocohlear ) قرار دارد.این عصب اطلاعاتی را درمورد حرکت سر، موقعیت و صدا به مغز میفرستد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

علاوه بر گیجی همراه با سرگیجه، فرد مبتلا به لابیرنتیت امکان دارد دچار کم شنوایی، وزوز گوش، سردرد، درد گوش و تغییر در بینایی شود، لذا در گونه مشاهده هرگونه علائم مشکوک برای درمان کم شنوایی به دکتر مراجعه کنید.

نوریت وستیبولار (Vestibular neuronitis)

عفونت سبب نوریت وستیبولار می شود که التهاب عصب دهلیزی میباشد. شبیه به لابیرنتیت میباشد، ولی بر شنوایی فرد تأثیر نمیگذارد. نوریت وستیبولار نو عی سرگیجه درست کردن می کند که امکان دارد همراه با تاری دید، حالت تهوع شدید یا احساس عدم تعادل باشد.

کلستاتوم (Cholesteatoma)

این بیماری رشد غیرطبیعی پوست در گوش میانی میباشد، که معمولاً به دلیل عفونت مکرر درست کردن می شود. همانطور که در پشت پرده گوش رشد می کند، میتواند به ساختار‌‌‌‌های استخوانی گوش میانی آسیب برساند و منجر به کم شنوایی و گیجی شود.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

بیماری منییر (Meniere’s disease)

اختلال در فشار مایعات گوش داخلی میتواند منجر به حملات سرگیجه همراه با زنگ زدن در گوش ( وزوز گوش ) و کم شنوایی شود. این بیماری معمولا در افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال بیش دیده می شود.علت دقیق آن مشخص نیست، ولی امکان دارد ناشی از انقباض رگ‌‌‌‌های خونی، عفونت ویروسی یا واکنش خودایمنی باشد. هم چنین امکان دارد ۱ عامل ژنتیکی وجود داشته باشد.

سرگیجه هم چنین امکان دارد ناشی یا دارای ارتباط با موارد ذیل باشد:

-سردرد‌‌‌‌های میگرنی
-ضربه یا آسیب به سر
-جراحی گوش
-فیستول پریلنف (perilymphatic fistula)، پارگی در ۱ یا هر ۲ غشای جداکننده گوش میانی و داخلی که سبب نشت مایعات گوش داخلی به گوش میانی می شود
-زونا داخل یا اطراف گوش (هرپس زوستر گوش)
-بیماری اتواسکلروز، مشکل استخوانچه‌‌‌‌های گوش میانی است که سبب کم شنوایی می شود
-سیفلیس
-آتاکسی (ataxia)، که منجر به ضعف عضلات می شود
-سکته مغزی یا ۱ حمله ایسکمی گذرا که گاهی اوقات آن را سکته مغزی خفیف مینامند
-بیماری مخچه یا ساقه مغز
-آکوستیک نوروما، رشد خوشخیم که در عصب دهلیزی-حلزونی مجاور گوش داخلی درست کردن می شود
-بیماری مالتیپل اسکلروز (MS)
-هم چنین استراحت طولانی مدت در تختخواب و استفاده از برخی داروها میتواند منجر به سرگیجه شود.

اختلالات با منشاء غیر گوش که سبب سرگیجه می شوند

۱- قند خون پایین

قند خون پایین از علت‌‌‌‌های سرگیجه میباشد.

۲- فشار خون پایین

خون زمانیکه در سطح کل بدن جریان دارد، فشاری را به دیوارهی رگها وارد می کند که به آن فشار خون گفته می شود. زمانیکه فشار خون افت می کند فرد امکان دارد احساس سرگیجه، سبکی سر یا بیحالی را تجربه بکند.

۳- کم خونی

گلبول‌‌‌‌های قرمز خون، اکسیژن مورد نیاز اندامها و بافت‌‌‌‌های بدن را منتقل می کنند. زمانیکه به کمخونی (anemia) مبتلا هستید، بدن مقدار کافی گلبول قرمز نخواهد داشت، یا این که این سلولها کار خود را به درستی انجام نخواهند داد. کمبود اکسیژن هم سبب احساس گیجی و بیحالی خواهد شد.

۴- سردرد‌‌‌‌های میگرنی

میگرن از دیگر علائم سرگیجه میباشد. سر درد‌‌‌‌های میگرنی (Migraines) از نوع سردرد‌‌‌‌های شدید نبض دار بوده که معمولا چند ساعت تا چند روز به طول میانجامد. علاوه بر سردرد فرد امکان دارد علایم دیگری همچون سرگیجه را تجربه بکند.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

 

برخی از داروها موجب سرگیجه و بیحالی می شوند و این مسئله جز عوارض جانبی آنان به شمار میرود.

۶- ریتم غیر طبیعی قلب

ریتم طبیعی قلب آوای لاب – داب را درست کردن می کند. زمانیکه ضربان قلب غیر طبیعی باشد یا به اصطلاح فرد به آریتمی قلبی (arrhythmia) مبتلا باشد. که در این حالت سرگیجه هم میتواند یکی از علائم باشد.

۷- سندروم خستگی مزمن

سندروم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome (CFS)) عارض‌‌‌‌های میباشد که در آن حتی بعد از ۱ خواب پسندیده هم احساس خستگی بیشتر از حد دارد. علایم این سندروم شامل احساس سرگیجه و دشوار بودن حفظ تعادل میباشد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

۸- از دست رفتن آب بدن

از دست رفتن آب بدن یا دهیدراته شدن (Dehydration) زمانی اتفاق میافتد که بدن آب و مایعات کافی را دریافت نکند. اگر فرد مقدار کافی آب ننوشد دهیدراته خواهد شد. این واقعا معمولا در فصل‌‌‌‌های گرم سال برای کسانی اتفاق خواهد افتاد که مجبور هستند ساعت‌‌‌‌های طولانی در فضای باز کار یا ورزش کنند. سرگیجه امکان دارد در کسانی که آب بدنشان کم می شود هم رخ دهد.

درمان سرگیجه

بعضی از انواع سرگیجه بدون درمان برطرف می شوند، ولی هر گونه مشکل اساسی امکان دارد نیاز به پیگیری پزشکی داشته باشد.به عنوان نمونه، پزشک امکان دارد آنتی بیوتیک برای عفونت باکتریایی یا دارو‌‌‌‌های ضدویروسی برای زونا تجویز بکند.

داروهایی در دسترس هستند که میتوانند برخی از علائم را تسکین بدهند. این داروها شامل آنتی هیستامینها و ضدتهوع ها بمنظور کاهش بیماری حرکت و حالت تهوع هستند. اگر سایر روش‌‌‌‌های درمانی مؤثر نباشد امکان دارد عمل جراحی لازم باشد.

رعایت سبک تغذیه :

_محدود نمودن نمک و مصرف داروی ادرارآور برای کاهش حجم مایعات
_اجتناب از مصرف کافئین، شکلات، الکل و سیگار کشیدن
_اگر سایر درمانها پاسخ نداد، عمل جراحی برای رفع فشار کیسه آندولنفاتیک یا برش عصب دهلیزی

توجه: اقدامات احتیاطی که نفر مبتلا به سرگیجه میبایست رعایت بکند

کسی که سرگیجه یا انواع دیگری از گیجی را تجربه می کند، نبایستی از نردبان استفاده بکند و هم چنین نبایستی رانندگی بکند. آرام بلند شدن امکان دارد مشکل را کاهش دهد. افراد هم چنین میبایست هنگام نگاه به سمت بالا مراقب باشند و تغییرات ناگهانی در وضعیت سر درست کردن نکنند.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

درمان‌‌‌‌های خانگی سرگیجه

مراحل ذیل میتواند به کاهش تأثیر سرگیجه یاری کند:

_وقتی که سرگیجه شما شدید میباشد در ۱ اتاق آهسته و تاریک دراز بکشیدبه محض احساس سرگیجه بنشینید اگر می دانید حرکتی معمولاً سبب درست کردن علائم می شود، آن را به آرامی انجام بدهید. همچون بلند شدن، نگاه نمودن به سمت بالا یا چرخاندن سر برای برداشتن چیزی به جای خم شدن بیشتر از حد، روی زانو بنشینید.

_خوابیدن روی ۲ یا چند بالش هنگام برخاستن در شب نور کافی باشداگر سرگیجه بر توانایی شما در راه رفتن یا احساس تعادل تأثیر میگذارد، از عصا برای جلوگیری از افتادن و صدمات جدی استفاده نمایید.

توجه : متاسفانه موارد بسیاری وجود دارند که بدلیل از دست دادن تعادل ( بخصوص در سنین بالا ) از پله یا بر روی زمین ( بدون پله ) سقوط کرده و سبب بروز صدمات جبران ناپذیر شده است. پس مراقب باشید

تشخیص سرگیجه به چه شکل میباشد ؟

دکتر تلاش خواهد نمود بفهمد چه چیزی سبب سرگیجه می شود. او اول فرد را معاینه می کند و میپرسد که احساس سرگیجه چه احساسی درست کردن می کند.هم چنین دکتر در مورد سوابق پزشکی مریض، از جمله سابقه سردرد میگرنی یا آسیب دیدگی اخیر در سر یا عفونت گوش، سؤال خواهد نمود.

آزمون نیستاگموس

دکتر هم چنین امکان دارد تلاش در تحریک نیستاگموس بکند، زیرا این امر میتواند با سرگیجه اتفاق بیفتد. نیستاگموس حالتی میباشد که در آن چشمها به طور غیرارادی حرکت می کنند، معمولاً از ۱ طرف به طرف دیگر.اگر مریض مدت کوتاهی سرگیجه را تجربه بکند، و اگر دکتر حرکات خاص چشم (نیستاگموس) را مشاهده بکند، امکان دارد نشاندهنده این باشد که مریض سرگیجه دارد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

این بررسی با تعدادی آزمایش انجام می شود، از جمله:

الکترونیستاگموگرافی (ENG): این آزمون به طور الکترونیکی نیستاگموس را درج می کند. مریض هدستی را روی چشمهایش قرار می دهد تا الکترودها اطراف چشم او قرار بگیرند. بعدا دستگاه حرکات چشم را اندازهگیری می کند.
ویدئونیستاگموگرافی (VNG): این فنآوری جدیدتر میباشد، با این آزمون درج ویدئویی نیستاگموس امکانپذیر میباشد.

آزمون ضربه ی سر (The head impulse)

از مریض خواسته می شود درحالیکه سر را به سرعت به یک طرف حرکت می دهد، نگاه خود را بر روی نوک بینی دکتر ثابت بکند.اگر مریض بتواند در طول این حرکت چشم خود را روی بینی دکتر نگهدارد، آزمایش منفی میباشد.

علت این مشکل گوش داخلی نیست، بنابراین دکتر امکان دارد آزمایشاتی را انجام دهد تا ببیند آیا این علائم ناشی از مشکل سیستم عصبی مرکزی همچون تنگ شدن رگ‌‌‌‌های خونی یا لخته شدن خون در مغز میباشد.در مواردی که مریض نتواند در حین حرکت سریع سر، چشم را روی بینی دکتر نگهدارد، نتیجه مثبت میباشد.

مریض به سرعت چشم خود را به عقب میاندازد تا بینی را نگاه بکند.با تعیین این که آیا این اثر در هنگام جابجایی سر به سمت چپ یا راست دیده می شود، در گونه وجود اختلال در عملکرد دهلیزی، امکان دارد به دکتر در تشخیص این که گوش داخلی کدام طرف تحت تاثیر قرار گرفته، یاری بکند. بااینحال، نتیجه مثبت امکان دارد به دلیل مشکل سیستم عصبی مرکزی باشد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

آزمون رومبرگ (Romberg)

دکتر از فرد می خواهد که در جای خود با دستها در پهلوها و پاها کنار هم بایستد و از او می خواهد که چشم‌‌‌‌های خود را ببندند. اگر فرد با بستن چشم خود ناپایدار شود، این میتواند نشانه مشکل سیستم عصبی مرکزی (CNS) باشد.(سرگیجه و بررسی دلایل  به وجود آمدن آن)

تست فوکودا-آنتنبرگر (Fukuda-Unterberger)

دکتر از فرد درخواست می کند تا ۳۰ ثانیه با چشمان بسته خود در محل قدم بزند. اگر به ۱ طرف بچرخد، امکان دارد ضایع‌‌‌‌های را در لابیرنت گوش داخلی نشان دهد، که میتواند سبب سرگیجه محیطی شود.بسته به نتایج این آزمایشات و آزمایشات دیگر، دکتر امکان دارد برای بدست آوردن جزئیات بیش، سیتی اسکن (CT scan)یا اِمآرآی (MRI) را توصیه بکند.

  مطالب مرتبط :