روماتیسم مفصلی :آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) که با نام روماتیسم مفصلی هم شناخته می شود، یک بیماری مزمن التهابی و خودایمنی بوده که با پلی آرتریت قرینه مفاصل کوچک مشخص می شود.
در ادامه به بررسی علائم، تشخیص و درمان و هم داروهای جدیدی آرتریت روماتوئید و رماتیسم می پردازیم و به این سوالات پاسخ می دهیم که روماتیسم مفصلی چیست؟ انواع آن کدام است؟ آیا روماتیسم مفصلی کشنده است و عاقبت بیماران آن چگونه خواهد بود؟
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن التهابی با علت ناشناخته می باشد که با پلی آرتریت متقارن دست و پا تشخیص داده می شود.این بیماری شایع ترین نوع آرتریت مزمن التهابی می باشد و معمولا باعث صدمه مفصلی و ناتوانی بدنی می شود. از آنجا که آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمیک می باشد، می تواند موجب صحیح نمودن علائم خارج مفصلی شود، که برخی از آنها عبارتند از:
خستگی و ضعف.
ندول های زیر پوستی.
درگیری ریه.
درگیری قلب و پریکاردیت.
نوروپاتی محیطی.
واسکولیت.
اختلالات خونی و هماتولوژیک.
اطلاعات حاصل از تعداد زیادی از پژوهش های پایه و بالینی در طول دو دهه گذشته الگوهای کنونی برای تشخیص و درمان روماتیسم مفصلی را متحول کرده اند.
واسکولیت پوستی چیست؟
آنتی بادی های سرمی ضد پپتید حلقوی سیترولینه (anti-CCP) هم اکنون شاخص بیولوژیک ارزشمندی محسوب می شوند که از نظر تشخیص و پیش آگهی اهمیت دارد.پیشرفت های حاصله در روش های تصویربرداری توانایی ما را در تشخیص التهاب و تخریب مفصل در آرتریت روماتوئید فراوان شدن داده اند.
با شناسایی ژن های جدید دارای ارتباط با بیماری و کشف بعدی مسیرهای مولکولی بیماری زایی، اطلاعات ما درباره این بیماری فراوان شدن یافته می باشد. البته با وجود این دستاوردها، درک ناقص مسیرهای بیماری زایی آغازین آرتریت روماتوئید همچنان مانع بزرگی در برابر درمان این بیماری و پیشگیری از آن می باشد.در دو دهه اخیر بهبود قابل ملاحظه ای در درمان آرتریت روماتوئید و روماتیسم مفصلی پدید آمده می باشد.
امروزه کمتر بیماری دچار آرتریت فلج کننده و ناتوان کننده می شود. قسمت عمده این پیشرفت ناشی از توسعه ی تجهیزات درمانی شروع سریع درمان بوده می باشد.
سن ابتلا به روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید
میزان ابتلا به آرتریت روماتوئید بین سن ۲۵ تا ۵۵ سالگی فراوان شدن می یابد، و پس از آن تا ۷۵ سالگی ثابت شده و سپس کاهش می یابد.
روماتیسم مفصلی
میزان بروز و شیوع بیماری
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی تقریبا ۰٫۵ تا ۱ درصد از افراد بزرگسال در سراسر جهان را مبتلا می کند. میزان بروز این بیماری در دهه های اخیر رو به کاهش بوده می باشد.آرتریت روماتوئید در زنان شایع تر از مردان می باشد. بنابراین احتمال می دهند که هورمون های جنسی از جمله استروژن در صحیح نمودن این بیماری نقش داشته باشند.
علائم و نشانه های آرتریت روماتوئید و روماتیسم مفصلی
بررسی علائم داخل و خارج مفصلی
علائم روماتیسم مفصلی در زمان مراجعه بیمار به پزشک، ناشی از التهاب مفاصل، تاندون ها و بورس ها هستند. بیماران اغلب از خشکی مفاصل در آغاز صبح شکایت دارند که بیش از ۱ ساعت طول می کشد و با فعالیت بدنی و شروع روز بهبود می یابد.
نخستین مفاصل مبتلا معمولا مفاصل کوچک دست و پا هستند. الگوی آغازین درگیری مفصل می تواند تک مفصلی یا مونوآرتیکولار، کم فصلی یا الیگوآرتیکولار (۴ مفصل)، یا چند مفصلی یا پلی آرتیکولار (بیش از ۵ مفصل) معمولا بصورت متقارن باشد.
آرتریت تمایزنیافته یا نامشخص
در برخی از بیمارانی که به یک نوع آرتریت التهابی مبتلا هستند، تعداد مفاصل درگیر و سایر علائم آنقدر کم می باشد که نمی توان تشخیص آرتریت روماتوئید را در آنها مطرح کرد. این بیماران که مبتلا به یک نوع آرتریت تمایزنیافته یا نامشخص هستند، به احتمال زیاد بعدا تشخیص آرتریت روماتوئید در آنها مطرح می شود.
این ها دارای تعداد بیشتری از مفصل حساس و متورم، نتیجه مثبت آزمون فاکتور روماتوئید (RF) سرم یا آنتی بادی های ضد CCP، و امتیاز بیشتری از نظر ناتوانی بدنی هستند.
درگیری مفاصل کوچک در آرتریت روماتوئید
پس از استقرار بیماری روماتیسم مفصلی، مفاصل مچ دست، متاکارپوفالانژیال (MCP) و بین بندی انگشتان پروگزیمال (PIP) بیشترین مفاصل مبتلا را تشکیل می دهند.درگیری مفصل بین بندی انگشتی انتهایی یا دیستال (DIP) می تواند در آرتریت روماتوئید روی دهد، اما معمولا علامتی از استئوآرتریت یا آرتروز هم زمان می باشد.
تنوسینوویت تاندون فلکسور یک شاه علامت آرتریت روماتوئید می باشد و موجب کاهش دامنه حرکت مفصل، کاهش قدرت گرفتن اشیا و انگشتان ماشه ای (Trigger Finger) می شود.تخریب پیشرونده مفاصل و بافت های نرم می تواند موجب دفرمیتی های مزمن برگشت ناپذیر شود.
انحراف اولنار ناشی از نیمه دررفتگی مفاصل متاکارپوفالانژیال (MCP) همراه با نیمه دررفتگی بند پروگزیمال رو به سطح کف دستی (Volar Subluxation) دست می باشد.اکستانسیون بیش از حد مفصل بین بندی انگشتان همراه با فلکسیون مفصل بین بندی انتهایی انگشتان (DIP) را به اصطلاح دفرمیتی گردن قو (swan neck deformity) می نامند.
علت دفرمیتی ها در آرتریت روماتوئید
فلکسیون بیش از حد مفصل بین بندی انگشتان همراه با اکستانسیون مفصل بین بندی انتهایی انگشتان (DIP) را به اصطلاح دفرمیتی بوتونیر (boutonniere deformity) می نامند.نیمه دررفتگی (Subluxation) نخستین مفصل متاکارپوفالانژیال (MCP) همراه با اکستانسیون بیش از حد نخستین مفصل بین بندی انگشتان (PIP) را دفورمیتی خط Z می نامند.
علت این دفرمیتی ها در آرتریت روماتوئید و روماتیسم مفصلی ناشی از صدمه به تاندون ها، کپسول مفصل و سایر بافت های نرم در این مفاصل کوچک می باشد.التهاب اطراف زائده استیلوئید اولنا و تنوسینوویت اکستانسور اولنار مچ دست می توانند موجب نیمه دررفتگی بخش انتهایی یا دیستال اولنا شوند، که موجب صحیح نمودن علامت کلید پیانو (Piano Key Sign) زائده استیلوئید اولنا می شود.
اگرچه درگیری مفصل متاتارسوفالانژیال (MTP) علامتی از مراحل اولیه بیماری در پنجه پا می باشد، اما مچ پا و منطقه تارسال میانی معمولا در مراحل بعدی سیر بیماری مبتلا می شوند و معمولا زمینه را برای صافی کف پا (flat foot) فراهم می کنند.
درگیری مفاصل بزرگ در آرتریت روماتوئید
مفاصل بزرگ، شامل زانو و شانه، اغلب در بیماری پیشرفته مبتلا می شوند، اگرچه می توانند تا سال ها پس از آغاز بیماری بدون علامت باقی بمانند.درگیری مفصل میان مهره های اول و دوم گردن، به دلیل قابلیت آن در صحیح نمودن میلوپاتی فشارنده و فشار بر نخاع و اختلال کارکرد نورولوژیک، از اهمیت بالینی برخوردار می باشد.
علائم نورولوژیک در روماتیسم مفصلی به ندرت علامت یا نشانه آغازین بیماری ستون مهره ها هستند، این علائم با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، به دلیل نیمه در رفتگی و ناپیداری مهره های اول و دوم گردنی (C2 و C1) صحیح نمودن می شوند. میزان شیوع نیمه دررفتگی مهره گردنی در سالیان اخیر کاهش یافته می باشد، و هم اکنون در کمتر از ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید روی می دهد.
برخلاف اسپوندیلوآرتروپاتی ها، به ندرت مهره های سینه ای و کمری را مبتلا می کند. ناهنجاری های رادیوگرافیک مفصل تمپورومندیبولار به فراوانی در بیماران مبتلا به بیماری مفصلی آرتریت روماتوئید یافت می شوند، اما به ندرت با نشانه های قابل توجه یا اختلال کارکرد فک همراه هستند.علائم خارج مفصلی بیماری رماتیسم مفصلی آرتریت روماتوئیدعلائم خارج مفصلی می توانند حتی پیش از آغاز آرتریت، صحیح نمودن شوند.
روماتیسم مفصلی
چه افرادی احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری خارج مفصلی دارند؟
مصرف سیگار.آغاز زودرس ناتوانی بدنی شدید.نتیجه مثبت آزمایش RF سرم.ندول های زیرپوستی، سندرم شوگرن ثانویه، ندول های ریوی، و کم خونی یا آنمی از جمله شایع ترین علائم خارج مفصلی بیماری آرتریت روماتوئید هستند.بررسی های اخیر نشانگر کاهش محسوسی در میزان بروز و شدت برخی از علائم و نشانه های خارج مفصلی، به ویژه سندرم فلتی و واسکولیت، بوده اند.
مطالب مرتبط :
خدمات پرستاری در منزل و بیمارستان در کامرانیه