علل و درمان تهوع و استفراغ در کودکان : تهوع و استفراغ در کودکان و بزرگسالان زمانی اتفاق می افتد که انقباضات عضلات دیواره‌های معده باعث میشود که مقدار زیادی از محتویات معده به طرف بالا و به مری بازگردند و از راه دهان (یا بینی) خارج شوند. استفراغ نمودن در صورتی که باعث از دست دادن مقدار زیادی از مایعات شده و منجر به دی هیدراته و بی‌آب شدن بدن کودک شود، می‌تواند خطرناک باشد. اگر کودک شما استفراغ می‌کند و نگران وضعیت او هستید، ضروری میباشد که به دکتر مراجعه نمایید.
بررسی علل و راه های درمان تهوع و استفراغ به ویژه در کودکان
استفراغ چیست؟
استفراغ با بالا آمدن غذا یا تف نمودن متفاوت میباشد. منظور از بالا آمدن غذا یا تف نمودن این میباشد که مقداری از غذا یا مایعات، بدون اراده به دهان باز می‌گردند. در این حالت غذاها از مری بالا می‌آیند و وارد دهان می‌شوند. بالا آمدن غذا یا تف نمودن آن در بین نوزادان زیاد رایج میباشد و موضوع نگران‌کننده‌ای نیست.
سن کودکان و تهوع و استفراغ در کودکان
دلایل تهوع و استفراغ در کودکان به سن کودک بستگی دارد.
نوزاد تازه متولد شده و شیرخواران
به سختی می‌توان گفت که نوزاد تف کرده یا استفراغ زیرا ریفلاکس در برخی از شیرخواران شدید بوده یا حجم آن فراوان میباشد. دکتر یا پرستار می‌تواند به شما در تشخیص این عارضه یاری بکند و در صورت نیاز اقدامات درمانی ضروری را انجام دهد.
استفراغ شدید در نوزادان تازه متولد شده می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های خطرناک و جدی باشد و همیشه میبایست در صورت بروز مورد معاینه و ارزیابی قرار بگیرد. استفراغ در نوزادان تازه متولد شده و عفونت‌های شیرخوارگی باعث انسداد یا باریک شدن معده و شکم است.
اطفال بزرگ‌تر و کودکان
شایع‌ترین علت اسهال و استفراغ ویروسی معمولاً بصورت ناگهانی درست کردن شده و بلافاصله خاتمه می‌یابد و اغلب بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد. اسهال و استفراغ پس از خوردن غذای آلوده یا بردن دست یا اشیاء آلوده در دهان به وجود می‌آید.
ویروسی که باعث شیوع اسهال و استفراغ میشود به سادگی گسترش می‌یابد. رعایت دقیق بهداشت می‌تواند از انتشار ویروس جلوگیری بکند. رفلاکس معده و مری، بیماری پپتیک، چسبندگی روده، سندرم استفراغ حلقوی، عفونت‌های مجاری ادرار و مجاری تنفسی بیماری‌هایی هستند که باعث استفراغ در کودکان می‌شوند.
نوجوانان
عمده‌ترین دلیل تهوع و استفراغ در کودکان ، عفونت است. این استفراغ معمولاً در طول مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در کودکان مبتلا به اسهال و استفراغ بهبود می‌یابد. دلایل نادر استفراغ در کودکان و نوجوانان بیماری آپاندیس، محرک استفراغ، زخم معده، پانکراتیت، التهاب روده و مصرف مواد سمی است.
علل شایع تهوع و استفراغ در کودکان
در بین کودکان استفراغ امری رایج میباشد. والدین و پرستار کودک میبایست به علائم و نشانه هایی که کودک نشان میدهد توجه کنند. تا بتوانند به سرعت به دکتر مراجعه و مشکل کودک را تشخیص داده و بتوانند به سرعت درمان را شروع کنند.
۱- عفونت ویروسی یا باکتریایی
احتقان یا عفونت‌های تنفسی همچون سرماخوردگی می‌تواند باعث تهوع و استفراغ در کودکان شود. خصوصاً اگر کودک شما به شدت سرفه می‌کند. هم چنین خلط‌هایی که در دوره‌ی سرماخوردگی درست کردن میشود ممکن است به طرف پشت حلق پایین برود و معده را تحریک بکند. بسیاری از کودکان به طور غیرارادی برای خارج نمودن خلط از بدن خود، استفراغ می‌کنند.(علل تهوع و استفراغ در کودکان)
۲- عفونت های گوارشی
عفونت معده یا دیگر بیماری‌های گوارشی هم دیگر علت رایج استفراغ در کودکان است. در صورتی که یک ویروس یا باکتری، مخاط داخلی معده یا روده را عفونی بکند، کودک علاوه بر استفراغ، دچار اسهال، بی‌اشتهایی، دل درد و تب هم میشود. استفراغ کودکان معمولاً بعد از ۱۲ الی ۲۴ ساعت برطرف میشود.
۳- گریه نمودن بیشتر از حد
گریه نمودن طولانی مدت می‌تواند باعث اختناق گلو و درست کردن واکنش تهوع‌آور و نهایتاً منجر به استفراغ کودک شود. هر چند استفراغ کودک در حین گریه ممکن است به پیشنهاد ناخوشایند بیاید ولی این مورد هیچ آسیب فیزیکی به کودک نمی‌زند. اگر کودک بعد از استفراغ به پیشنهاد سالم می‌آید پس دیگر هیچ جای نگرانی نیست.
۴- حالت تهوع ناشی از حرکت
بعضی از کودکان در هنگام حرکت دچار بیماری حرکت و حالت تهوع می‌شوند. در صورتی که شما در حین انجام کار و رفت و آمد فراوان کودک خود را بهمراه می‌برید، می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود. متخصصین معتقدند بیماری حرکت زمانی اتفاق می افتد که آنچه کودک می‌بیند و آنچه با بدن خود (مانند گوش میانی و برخی عصب‌ها) حس می‌کند، ارتباط نداشته باشد.
۵- مواد سمی (علل تهوع و استفراغ در کودکان)
اگر کودک ماده‌ای سمی مانند دارو، گیاه، مواد مخدر یا مواد شیمیایی را قورت دهد، ممکن است استفراغ کند! هم چنین ممکن است کودک بر اثر خوردن یا نوشیدن آب و غذای آلوده دچار مسمومیت غذایی شود.
۶- انسداد روده
آغاز ناگهانی استفراغ‌های مکرر که تداوم داشته باشد می‌تواند نشانه‌ی بروز یک عارضه نادر گوارشی باشد که در آن روده‌ها دچار انسداد می‌شوند. برخی از بیماری‌هایی که باعث انسداد روده می‌شوند. از آنجایی که انسداد روده می‌تواند باعث سوء تغذیه، بی‌آبی بدن و دیگر مشکلات سلامتی شود، ضروری میباشد که تا به این مشکل رسیدگی شود و کودک تحت جراحی قرار گیرد.
سایر علل تهوع و استفراغ در کودکان
عفونت مجاری ادرار، پنومونی (سینه‌پهلو) ، مننژیت، گلودرد استرپتوکوکی و حتی عفونت گوش هم می‌توانند باعث به وجود آمدن استفراغ شوند.
تهوع و استفراغ در کودکان چقدر ادامه پیدا می‌کند؟
عفونت ویروسی دستگاه گوارش معمولاً با استفراغ شروع میشود و گاهی وقتها باعث تب کودک میشود. استفراغ نمودن کودک اغلب ۱ یا ۲ روز طول می‌کشد ولی ممکن است مدت وقت بیشتری هم ادامه پیدا بکند. کودک معمولاً همزمان با استفراغ و یا بعد از آن دچار اسهال میشود. استفراغ و اسهال بعد از آن معمولاً بیشتر از یک هفته ادامه پیدا نمی‌کند.
۲ راهکار درمان تهوع و استفراغ در کودکان
در ادامه مقاله، درمان‌های اصلی و سریع تسکین حالت تهوع را بررسی می‌کنیم. بسیاری از مواردی که تحت عنوان درمان تهوع وجود دارند، لزوما حالت تهوع را درمان نمی‌کنند ولی می‌توانند به شما یاری کنند احساس راحتیِ بیشتری نمایید.
۱- محلول خوراکی آب‌رسانی (هیدراته کردن) بدن (او آر اس)
اگر به نظر می‌رسد که بدن کودک شما بی‌آب شده (دهان خشک، فعالیت کمتر و ادرار نمودن کمتر) ضروری میباشد که به او محلول هیدراته نمودن بدن یا همان او آر اس دهید. این محلول، آب، نمک و قند مورد نیاز بدن کودک شما را تامین می‌کند. شما میتوانید این محلول را از داروخانه تهیه نمایید.
جایگزین‌های محلول خوراکی او آر اس
امکان دارد برخی از کودکان طعم شور محلول او آر اس را یار نداشته باشند. اگر کودک شما از خوردن محلول او آر اس اجتناب می‌کند میتوانید تلاش نمایید که محلول را سردتر نمایید و به کودک خود دهید.
هم چنین میتوانید محلول او آر اس یخ‌زده بصورت یخمکی برای کودک خود تهیه نمایید.
برای دادن محلول به کودک خود از یک قاشق چای‌خوری، سرنگ یا قطره‌ی دارو استفاده نمایید.
هم چنین میتوانید مارک محلول را عوض نمایید یا از محلول او آر اس با طعم‌های مختلف استفاده نمایید.
از محلول‌های خانگی استفاده نکنید. چرا که نمک بیشتر از اندازه و یا کم درست کردن مشکلات جدی می‌کند.
تغذیه متناسب هنگام تهوع و استفراغ در کودکان
کودک حتی در وقت ابتلا به بیماری گوارشی هم میبایست رژیم غذایی معمول خود را داشته باشد! زیاد اهمیت دارد که برای یاری به بهبودی کودک، به اندازه‌ی کافی به بدن او انرژی، مواد معدنی و ویتامین برسد.
به کودک خود از غذاهایی دهید که با آن آشناست و به خوردن آن تمایل دارد، مگر آن که استفراغ کودک شما فراوان و مکرر باشد. بسیاری از کودکان در زمانیکه حالت تهوع و استفراغ دارند، ترجیح می‌دهند که غذاهای ساده بخورند. زیاد مهم میباشد که در این وقت شما انعطاف‌پذیری ضروری را داشته باشید و به کودک خود غذایی دهید که مایل به خوردن آن باشد.
میتوانید غذاهایی ذیل را به بچه ها دهید :
غذاهای متناسب در وقت تهوع و استفراغ در کودکان
کلوچه
حبوبات
سرلاک
نان
برنج
سوپ
میوه
سبزیجات
گوشت
اگر کودک شما اسهال دارد، از دادن غذاهای خیلی شیرین به او خودداری نمایید. زنجبیل، نعنا، دارچین و … موادی هستند که می‌توان در صورت لزوم، از آنها به عنوان درمانی خانگی برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ استفاده نمود.
۸ روش درمان و پیشگیری از تهوع و استفراغ در کودکان به یاری طب سنتی
گیاهان ذیل در طب سنتی برای درمان پیشگیری حالت تهوع و استفراغ در کودکان استفاده میشود.
ریشه زنجبیل
ورق نعنا
دارچین
آب برنج
میخک
شیر
زیره سبز
تخم بادیان رومی یا رازیانه رومی
در ادامه به تفضیل در مورد هر کدام بحث میشود.
۱- ریشه زنجبیل
از دیرباز در فرهنگ آسیایی از ریشه گیاه زنجبیل (زنجفیل) به عنوان ماده‌ای خوش طعم و شفابخش برای درمان مشکلات گوارشی استفاده می شده است. برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ در کودکان میتوانید یک تکه ریشه زنجبیل را در دهان گذاشته و بجوید.
اگر نمی‌توانید تندی زنجبیل را تحمل نمایید، همراه با آن یک قاشق عسل هم میل نمایید. زنجبیل هزاران سال میباشد که بمنظور کاهش درد و مشکلات معده استفاده می شود. محققان بر این باورند که زنجبیل در معده و روده و هم چنین مغز و سیستم عصبی برای کنترل حالت تهوع زیاد مفید هستند .
اثبات نشده میباشد که این ماده، تهوع و استفراغ در کودکان را متوقف مینماید. این ماده برای کودکان بیشتر از ۲ سال امن میباشد. از دکتر متخصص اطفال خود پرسش کنید که چطور آن را امتحان نمایید.
۲- برگ نعنا
برای از بین بردن حالت تهوع و استفراغ، یک فنجان چای نعنا بنوشید! ایجاد چای نعنا زیاد ساده میباشد فقط کافی میباشد مقداری برگ نعنای خشک را داخل آب جوش قرار بدهید و بعد از یک ساعت آن را بنوشید. هم چنین میتوانید ورق سبز نعنا را بجوید.
۳- دارچین
دارچین یکی از موثرترین و برترین درمان‌های خانگی برای ازبین‌بردن حالت تهوع و استفراغ در کودکان است. به همین دلیل است که به زنان باردار در سه ماه ابتدا بارداری توصیه میشود برای جلوگیری از حالت تهوع صبح‌گاهی، حتما از دارچین استفاده کنند.
برای استفاده از دارچین و دیگر داروهای گیاهی حتما با دکتر خود مشورت کنید. یک تکه چوب دارچین را در یک فنجان آب جوش بیندازید، بعد از ده دقیقه آن را در آورید و چای دارچین خود را به همراه یک قاشق غذاخوری عسل نوش جان نمایید. برای نتیجه گرفتن از این مورد، بهتر میباشد سه بار در روز از این چای استفاده نمایید.
۴- آب برنج (علل و درمان تهوع و استفراغ در کودکان)
اگر مبتلا به ورم معده یا هر نوع مشکل گوارشی عفونی هستید، آب برنج حاوی نشاسته تنها چیزی است که برای جلوگیری از حالت تهوع به آن نیاز دارید. یک پیمانه برنج را در یک و نیم پیمانه آب بجوشانید. هنگامی برنج پخته شد، آن را آبکش نمایید و آب برنج را نگه دارید. آب برنج را جرعه جرعه بنوشید تا تاثیر معجزه آسای آن را بلافاصله مشاهده کنید.
۵- میخک
گل میخک به عنوان ماده‌ای ضدعفونی‌کننده و زیاد موثر بر سیستم گوارشی شناخته میشود! برای برطرف‌کردن حالت تهوع میتوانید چند عدد میخک را بجوید و اگر از طعم تند آن خوش‌تان نمی‌آید میتوانید همراه با آن یک قاشق عسل طبیعی مصرف نمایید. اگر بعد از جویدن میخک‌ها آنها را قورت بدهید مشکلی پیش نمی‌آید.
۶- شیر برای درمان تهوع و استفراغ در کودکان
شیر برای از بین بردن حالت تهوع و هم چنین آرام‌کردن معده زیاد موثر است! با این حالا بهتر میباشد همراه آن یک تکه نان تست هم خورده شود. میتوانید نان تست را در یک ظرف شیر گرم انداخته و آهسته آهسته نان و شیر را بخورید.
۷- زیره سبز برای درمان تهوع و استفراغ در کودکان
مقداری زیره سبز را آسیاب کنید! به اندازه یک قاشق غذاخوری از آن برداشته و با یک لیوان آب مخلوط کنید. پسندیده هم بزنید و بعد مصرف نمایید. تاثیر این محلول زیاد سریع و معجزه آسا خواهد بود.
۸- تخم بادیان رومی یا رازیانه رومی
بادیان رومی خواص زیاد زیادی دارد و جلوگیری از حالت تهوع تنها یک مورد از صد ها فایده این گیاه خوش بو میباشد. برای برطرف‌کردن حالت تهوع کمی تخم بادیان رومی یا رازیانه را بجوید و یا مقداری از آن را در یک فنجان آب جوش ریخته و بعد از این که به مدت ۱۰ دقیقه دم کشید، چای رازیانه خود را نوش جان نمایید. موارد ذکر شده فهرستی ساده و قابل دسترس از موادی بود که می‌توان برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ در کودکان استفاده نمود. پیش از مصرف برای کودکان حتما با دکتر مشورت نمایید. فراموش نکنید که حیاتی‌ترین نکته نوشیدن آب به مقدار فراوان میباشد.
پرستاری از کودک دچار تهوع و استفراغ
طی ۲۴ ساعت ابتدا، از دادن غذاهای سفت به کودک خود خودداری نمایید.
کودکانی که شیر می‌خورند در وقت بیماری میبایست بیش از وقت عادی شیر بخورند.
کودکانی که سن بالاتری دارند می‌توانند علاوه بر محلول او آر اس، مایعات دیگر هم مصرف کنند.
توجه نمایید که کودک به اندازه‌ی کافی مایعات مصرف بکند، خصوصاً اگر همزمان دچار اسهال هم هست.
کودکانی که اسهال دارند نبایستی آبمیوه مصرف کنند زیرا شکر زیادی دارد که باعث بدتر شدن اسهال میشود.
اگر کودک در طول ۸ ساعت، بدون استفراغ، مایعات مورد پیشنهاد را بنوشد به تدریج به او غذاهای سفت دهید.
پیشنهاد
پرستار کودک در صورت بروز مشکل تهوع و استفراغ در کودکان به شدت ضروری میباشد. به همین دلیل مرکز خدمات پزشکی و خدمات پرستاری در منزل همراه شما پیشنهاد میدهد اگر به دلیل مشغله کاری در مراقبت کودک دچار مشکل هستید از خدمات پرستار کودک در منزل ما استفاده نمایید. چرا که علی رغم تجربه کافی، پرستاری از کودکتان در منزل خودش روند بهبودی سریع تری را دنبال خواهد نمود.
مطالب مرتبط :