کمبود آهن در کودکان و نوزادان : همه‌ی ما به انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز داریم تا بدنی سالم و عادی داشته باشیم، ولی کودکان زیاد حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر از بزرگسالان هستند و به همین دلیل تأمین املاح و ویتامین‌های موردنیاز آنان اهمیت بیشتری دارد.
تغذیه‌ی صحیح و اصولی کودکان و به‌ویژه نوزادان باعث وزن‌گیری متناسب و رشد مطلوب آنان می‌شود و هرگونه کمبود تغذیه‌ای می‌تواند در روند رشد آنان اختلال درست کردن بکند. یکی از مواد مغذی زیاد مهمی که همه‌ی افراد به‌خصوص زنان باردار و کودکان به آن نیاز دارند، آهن میباشد. خیلی از مردم حتی نمی‌دانند کمبود آهن دارند، ولی این مسئله در کودکان زیاد جدی‌تر میباشد و می‌تواند عواقب بدی در پی داشته باشد.
اگر فکر می‌کنید که تنها راه برای تأمین آهن موردنیاز کودک‌تان آن میباشد که به او مکمل آهن دهید، دست نگه‌دارید! ما در این مطلب، ۱۰ منبع غذایی غنی از آهن را معرفی می‌کنیم که می‌توانند کودک‌تان را تا حد زیادی از مکمل‌های آهن بی‌نیاز کنند.
کمبود آهن در کودکان و نوزادان و روش هایی برای درمان آن
آهن ماده‌ی مغذی مهمی میباشد که بدن برای تولید هموگلوبین از آن استفاده می‌کند. هموگلوبین پروتئینی حاوی آهن در سلول‌های قرمز خون (RBC) است که به خون یاری می‌کند تا اکسیژن را حمل کند و آن را به پایان سلول‌های دیگر برساند. بدون هموگلوبین، بدن قادر نخواهد بود RBC سالم تولید بکند و امکان دارد عضلات، بافت‌ها و سلول‌های کودک شما نتوانند اکسیژن مورد نیازشان را دریافت کنند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، معمولا آهن کافی از شیر مادر دریافت می‌کنند، ولی نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، میبایست شیر خشک‌هایی مصرف کنند که فرمول‌های غنی‌شده با آهن دارند. وقتی که کودکان آغاز به خوردن غذاهای معمولی می‌کنند، امکان دارد به‌مقدار کافی غذاهای غنی از آهن مصرف نکنند. این مسئله می‌تواند آنان را در معرض کمبود آهن قرار دهد که شایع‌ترین علت کم‌خونی میباشد.
عوارض ناشی از کمبود آهن در کودکان
کمبود آهن می‌تواند در رشد کودک اختلال درست کردن بکند و هم چنین باعث بروز موارد ذیل شود:
مشکلات یادگیری و رفتاری؛
کناره‌گیری اجتماعی؛
تأخیر در مهارت‌های حرکتی؛
ضعف عضلانی.
آهن برای سیستم ایمنی بدن هم لازم میباشد. دریافت‌نکردن آهن کافی می‌تواند امکان ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت‌ها را بیشتر کند.
علائم کمبود آهن در کودکان
علائم امکان دارد در همان اول ظاهر نشوند، ولی همان‌طور که کم‌خونی تشدید می‌شود، امکان دارد کودک‌تان علائم ذیل را داشته باشد:
خستگی؛
پوست رنگ‌پریده؛
تحریک‌پذیری؛
ضربان قلب سریع یا نامنظم؛
کاهش اشتها؛
کند بودن روند اقزایش وزن (وزن‌گیری آهسته)؛
سرگیجه؛
سردرد؛
سبکی سر.
کودک من به چه مقدار آهن نیاز دارد؟
آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا بسیاری از غلات صبحانه با آهن غنی می‌شوند؟ آهن یک ماده‌ی مغذی بسیار مهم برای کودک در حال رشد میباشد. امکان دارد دریافت آهن کافی از غذاهای جامد برای یک کودک بدغذا و بهانه‌گیر مشکل باشد. مقدار آهن موردنیاز روزانه برحسب سن کودک، متفاوت است:
کودکان ۱ تا ۳ سال: ۷ میلی‌گرم در روز؛
کودکان ۴ تا ۸ سال: ۱۰ میلی‌گرم در روز؛
کودکان ۹ تا ۱۳ سال: ۸ میلی‌گرم در روز؛
دختران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۵ میلی‌گرم در روز؛
پسران ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۱ میلی‌گرم در روز.
نوزادانی که با وزن پایین متولد شده‌اند و هم چنین نوزادان کال معمولا نسبت‌به نوزادان دارای وزن طبیعی به آهن بیشتری نیاز دارند.
آهن هِم در مقابل آهن غیرهِم
آهن دارای ۲ فرم اصلی است: هِم و غیرهِم. گیاهان حاوی آهن غیرهِم هستند. گوشت‌ها و غذاهای دریایی حاوی هردو آهن هِم و غیرهِم هستند. آهن غیرهِم به‌آسانی آهن هِم بوسیله بدن جذب نمی‌شود. این مسئله هم در مورد کودکان صدق می‌کند و هم بزرگسالان. اگر کودک شما یک رژیم غذایی گیاه‌خواری یا عمدتا گیاهی دارد، تلاش نمایید آهن مصرفی او دو برابر مقدار توصیه شده باشد.
هنگامی‌که آهن به‌همراه یک منبع ویتامین C مصرف شود، بدن آهن را بهتر جذب می‌کند. برای زیاد شدن مقدار آهن جذب‌شده بوسیله بدن، غذاهای غنی از آهن را به‌همراه مواد غذایی غنی از ویتامین C مصرف نمایید.
نمونه‌هایی از مواد غذایی سرشار از ویتامین C عبارت‌اند از:
آب پرتقال؛
پرتقال؛
گریپ‌فروت؛
بروکلی؛
گوجه‌فرنگی؛
توت‌فرنگی؛
فلفل دلمه‌ای؛
پاپایا؛
طالبی؛
سیب‌زمینی شیرین.
کودک من برای دریافت آهن میبایست چه مواد غذایی مصرف کند؟
دادن مواد غذایی غنی از آهن به‌همراه غذاهای سرشار از ویتامین C به کودک‌تان می‌تواند احتمال ابتلا به کمبود آهن را کاهش دهد. کودکان نبایستی فقط با شیر گاو تغذیه شوند، چون شیر گاو فاقد آهن میباشد.
۱. گوشت‌های بدون چربی
گوشت و ماکیان، منابع خوبی از آهن هستند، چون مقدار زیادی آهن هِم دارند. گوشت گاو، گوشت اندام‌ها و به‌خصوص جگر دارای مقدار زیادی آهن هستند. مرغ تیره و گوشت بوقلمون هم غنی از آهن هستند.
تلاش نمایید با گوشت بدون چربیِ نرم و به طور کامل پخته برای کودک‌تان یک خوراک یا کاسرول صحیح نمایید. حتما قسمت‌های چرب گوشت را جدا نمایید، چون آهن زیاد کمی در قسمت‌های چرب وجود دارد. اسپاگتی با سس گوجه و گوشت هم یک غذای سرشار از آهن میباشد.
۲. غلات صبحانه‌ی غنی‌شده (خشک و فوری)
غلات غنی‌شده و کم‌شکر همچون بلغور جو دوسر، یکی از برترین راه‌هایی هستند که به شما اطمینان می‌دهند کودک‌تان آهن کافی دریافت می‌کند. یک وعده بلغور جو دوسر و غلات غنی‌شده با آهن معمولا ۱۰۰ درصد از آهن موردنیاز روزانه را تأمین می‌کنند، آن هم فقط در یک وعده. مقدار دقیق آهن موجود در آنان متفاوت میباشد، بنابراین حتما برچسب محصول را بررسی نمایید. غلات خشک همچون Cheerios هم معمولا غنی‌شده هستند.
چندبار در هفته برای صبحانه به کودک‌تان بلغور جو دوسر یا غلات صبحانه‌ی غنی‌شده که رویش مقداری زغال‌اخته و توت‌فرنگی ریخته‌اید – آنان حاوی ویتامین C هستند و به جذب بهتر آهن یاری می‌کنند – دهید.
۳. حبوبات
اگر به‌دنبال یک رژیم غذایی گیاه‌خواری هستید یا کودک‌تان از گوشت خوشش نمی‌آید، حتما در رژیم غذایی‌اش از حبوبات استفاده نمایید. به‌عنوان مثال لوبیای سویا، لوبیای لیما، لوبیای قرمز و عدس، سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم از جمله آهن هستند. نصف فنجان لوبیای سفید حدود ۴ میلی‌گرم آهن دارد، درحالی‌که نصف فنجان عدس دارای ۳ میلی‌گرم آهن میباشد.
مقداری عدس پخته را له نمایید تا به‌شکل پوره درآید یا یک سوپ یا خوراک لوبیای کم‌ادویه صحیح نمایید. تلاش نمایید مقداری برنج غنی‌شده هم به‌همراه لوبیا پوره نمایید تا یک وعده‌ی غذایی با پروتئین کامل و آهن فراوان داشته باشید. هم چنین می‌توانید برای ناهار به کودک‌تان مقداری لوبیای پخته با یک تکه نان گندم کامل دهید. پوره‌ی سیب‌زمینی شیرین در کنار این غذا، مقداری ویتامین C هم به آن اضافه می‌کند و موجب جذب بهتر آهن می‌شود.
نخود که به لوبیای گاربانزو هم معروف میباشد، از حبوبات دیگری میباشد که آهن زیادی دارد و یک میان‌وعده‌ی عالی برای کودکان و بزرگسالان میباشد. می‌توانید نخود را بپزید، له نمایید و با آن هوموس صحیح نمایید. این میان‌وعده‌ای زیاد مغذی و غنی از آهن میباشد.
۴. اسفناج
سبزیجات برگ‌دار سبز تیره همچون کلم کِیل، بروکلی و اسفناج جزو برترین گزینه‌های گیاهی برای دریافت آهن هستند. اسفناج را بپزید، آن را در آبکش بریزید تا آب اضافی‌اش خارج شود و به کودک‌تان دهید. نصف فنجان از آن حدود ۳ میلی‌گرم آهن دارد. هم چنین می‌توانید به ماکارونی و پنیر (mac and cheese) یا تخم‌مرغ نیمروی کودک‌تان مقداری سبزیجات خردشده اضافه نمایید.
برای زیاد شدن میزان آهن مصرفی کودک‌تان به املت یا تخم‌مرغ نیمروی او انواع لوبیا و سایر سبزیجات را اضافه نمایید. تخم‌مرغ‌ها هم منبع خوبی از آهن هستند.
۵. کشمش و سایر میوه‌های خشک‌شده(کمبود آهن در کودکان و نوزادان)
بچه‌ها عاشق خوردن کشمش به‌عنوان میان‌وعده هستند. خبر خوب این میباشد که این میوه‌ی خشک می‌تواند میزان آهن مصرفی کودک‌تان را زیاد شدن دهد و درعین‌حال به پیشگیری از یبوست یاری بکند. یک‌چهارم فنجان کشمش حدود ۱ میلی‌گرم آهن دارد.
کمبود آهن در کودکان و نوزادان
۶. دانه‌های کدوتنبل
نصف فنجان دانه‌ی کدوتنبل حاوی تقریبا ۶ میلی‌گرم آهن میباشد. با ترکیب کشمش، آلو، زردآلوی خشک‌شده، دانه‌های کدوتنبل و دانه‌های آفتابگردان برای خودتان یک trail mix (مخلوطی از آجیل، دانه‌ها، غلات و میوه‌های خشک که به‌عنوان میان‌وعده مصرف می‌شود) صحیح نمایید.
به‌یاد داشته باشید که کشمش‌ها و دانه‌ها امکان دارد در کودکان کوچک باعث درست کردن خفگی شوند. این مواد غذایی را پوره یا به تکه‌های کوچک خرد نمایید و هنگامی‌که کودک‌تان در حالا خوردن آنهاست، مراقبش باشید.
۷. کره‌ی بادام‌زمینی و مربا
بچه‌ها عاشق ساندویچ کره‌ی بادام‌زمینی و مربا هستند. استفاده از نان گندم کامل غنی‌شده در این ساندویچ می‌تواند به کودک‌تان یاری بکند که آهن موردنیاز روزانه‌اش را به‌آسانی دریافت بکند. کره‌ی بادام‌زمینی پخته‌شده در داخل کوکی با آرد غنی‌شده یا بلغور جو دوسر هم یک خوردنی خوشمزه و سرشار از آهن میباشد.
کمبود آهن در کودکان و نوزادان
۸. آب آلو
آب آلو از معدود آب‌میوه‌های سرشار از آهن میباشد. هر فنجان آب آلو حدود ۳ میلی‌گرم آهن دارد. این آب‌میوه که برای یبوست هم مفید میباشد، می‌تواند به کودک‌تان یاری بکند که مقدار کافی از آهن موردنیاز روزانه‌اش را دریافت بکند. به‌علت میزان فراوان قند موجود در آب‌میوه‌ها مصرف آنان میبایست به ۱۲۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتر در روز محدود شود.
۹. ماهی تن
ماهی تن کنسروی (ماهی هوور)، یک ماده‌ی غذایی کم‌کالری و کم‌چربی برای اضافه‌کردن به رژیم غذایی کودک‌تان میباشد که حاوی آهن و سایر مواد مغذی مهم همچون اسیدهای چرب امگا ۳ هم هستند. برای زیاد شدن آهن مصرفی کودک‌تان، ماهی تن خردشده را با سبزیجات پوره‌شده مخلوط نمایید ولی اگر آلرژی به غذاهای دریایی در خانواده‌ی شما ارثی میباشد، از اینکار اجتناب نمایید.
۱۰. سیب‌زمینی با پوست
هنگام ایجاد سیب‌زمینی سرخ‌کرده یا سیب‌زمینی پخته برای کودک‌تان، پوست سیب‌زمینی را جدا نکنید. اکثر مواد مغذی سیب‌زمینی در پوستش وجود دارد، از جمله آهن موجود در آنکه پنج برابر آهن موجود در بقیه‌ی سیب‌زمینی میباشد. هم چنین سیب‌زمینی منبعی عالی از ویتامین C هم هست.
در مورد مکمل‌ها چطور؟(کمبود آهن در کودکان و نوزادان)
اگر دکتر شما فکر بکند که کودک‌تان کم‌خونی ناشی از فقر آهن دارد، یک آزمایش خون ساده انجام خواهد داد و برای کودک‌تان مکمل‌های آهن تجویز می‌کند. دستورالعمل‌های پزشک‌تان را به‌دقت دنبال نمایید و به‌یاد داشته باشید که مکمل‌ها را دور از دسترس کودک‌تان قرار بدهید.
مصرف آهن بیش‌ازحد می‌تواند به مشکلات سلامتی جدی منجر شود، بنابراین هرگز بدون مشورت با دکتر به کودک‌تان مکمل آهن ندهید. با توجه به مؤسسات ملی بهداشت، بین سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۹۱ تقریبا یک‌سوم از مرگ‌ومیرهای ناشی از مسمومیت تصادفی کودکان در ایالات‌متحده به‌خاطر مصرف تصادفی مکمل‌های آهن بوده میباشد.
فراموش نکنید اکثر کودکان به مکمل آهن نیاز ندارند.
اگر برای کودک خود در خانه به پرستاری مجرب نیازمندید، خدمات پرستاری همراه شما بهترین انتخاب است. با ما تماس بگیرید.
مطالب مرتبط :
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.